Uluslararası İş Etiği ve Yönetimi - Yrd. Doç. Dr. Salih Yeşil


Günümüz iş dünyası, küresel bütünleşmenin, hızlı değişen teknolojilerin, artan müşteri taleplerinin ve buna benzer birçok değişimin yaşandığı bir süreçten geçmektedir. Yaşanan bu gelişmeler işletmeler açısından hayatta kalmanın zorlaştığını göstermektedir. Bu süreçte hayatta kalabilmek için işletmeler değişen dünyaya adapte olmak ve her alanda daha yaratıcı ve yenilikçi olmak zorundadırlar. 
Küreselleşme, işletmeler açısından çeşitli sorunları ve fırsatları bünyesinde barındıran bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Her alanda yaşanan hızlı değişimler işletmelerin ulusal sınırlar içerisine kapanarak yaşamlarını sürdürmelerini zorlaştırmıştır. Bu yüzden, işletmeler küresel faaliyetlere katılmayı ciddi bir şekilde ele almaktadırlar. Uluslararası faaliyetlere katılmak işletmelere birçok rekabet avantajı sağlarken diğer taraftan da risk ve tehdit unsurları taşımaktadır. Bu süreçte karşılaşılan en önemli sorunlardan birisi iş etiği ile ilgili karmaşıklık, belirsizlik ve bağlantılı sorunlardır. Bu konuda literatürde uluslararası iş etiği altında incelenmekte ve bu kitabın da ana temasını oluşturmaktadır. 
Uluslararası iş etiği konusu küreselleşme ve işletmelerin uluslararasılaşmaları (küreselleşmeleri) ile anlam ve önem kazanan bir kavramdır. İşletmelerin gerek yerel ve gerekse uluslararası faaliyetlerinde başarıları, uluslararası iş etiği konusunu ve dinamiklerini anlamaları ve bu bağlamda yaşanan sorunlara etkin ve verimli bir şekilde çözüm bulmaları ile mümkün olabilecektir. İşletmelerin uluslararası faaliyetlerinde her alanda etik hassasiyetler çerçevesinde hareket etmesi saygınlıkları ve başarıları açısından büyük önem taşımaktadır. 
Rekabetin ön plana çıktığını, hayatta kalmanın ve sürdürebilir rekabetçi avantajlar elde etmenin zorlaştığını bir dönemde işletmeler hayatlarını sürdürmektedir. Etik skandalların yoğun yaşandığı ve buna paralel olarak etik hassasiyetlerin arttığı bir dönemden geçmekteyiz. Herkes gözünü işletmelere ve yöneticilerine dikmiş ve attıkları adımları izlemektedir. Böyle bir ortamda etik davranmak kaçınılmaz olmuştur. Etik davranmamanın maliyetleri de göz önüne alınırsa, etik davranmaktan başka bir yol yoktur. Etik değerler, toplumları oluşturan en temel değerler olarak nitelendirilmektedir. Temelleri sağlam olan toplumlar ancak hayatta kalabilecektir. Temeli olmayan veya zayıf olan binalar nasıl çözme ihtimali yüksekse etik değer ve temellerden yoksun toplum ve işletmelerde yok olma riski taşımaktadır. Bu bağlamda etik değerleri bireyler, işletmeler ve toplumlar için hiçbir şeyle değişilmeyen, olmazsa olmaz değerler olarak görmek gerekmektedir. 
Çalışmanın birinci bölümünde; uluslararası iş etiği konusunun daha iyi anlaşılması açısından önemli olan küreselleşme, dinamikleri ve işletmeler açısından oluşturduğu fırsat ve tehditleri ele alınmaktadır. Çalışmanın özellikle günümüz şirketlerinin küreselleşmeyi ve bu bağlamda ortaya çıkan fırsat ve tehditleri daha iyi anlamaları ve gerekli cevapları verebilmeleri konusunda yardımcı olacağı düşünülmektedir. Bu bölüm, ayrıca uluslararası iş etiği, etik sorunların anlaşılması ve yönetimi konusundaki ihtiyacı da ortaya koymaktadır. 
Çalışmanın ikinci bölümünde; uluslararasılaşma ve bu süreci daha iyi anlama bakımından önem taşımaktadır. Bu bölümde işletmelerin uluslararasılaşma süreci, bu sürecin dinamikleri ve bu süreçte karşılaşılan fırsat ve tehditler incelenmektedir. Diğer taraftan bu bölüm uluslararası iş etiği ve iş etiği sorunları işletmelerin uluslararası faaliyetleri sonucu ortaya çıktığını göstermektedir. Bu açıdan bakıldığında bu bölümün önem ve değeri büyüktür. 
Çalışmanın üçüncü bölümünde; etik ve iş etiği konusu özellikle işletmeler açısından ele alınmakta ve konunun farklı yönleri teorik ve uygulama bağlamında analiz ve değerlendirilmektedir. Bu bölümün amacı, özellikle günümüz iş dünyasında önemli bir yere sahip olan etik konusuna dikkatleri çekmek ve konunun farklı yönlerini ortaya koymaktır. Çalışma işletmelerde etik yönetiminin önemine vurgu yapmakta, işletmelerin karar ve fiillerinde etik değerler çerçevesinde hareket etmelerine yardımcı olmaktadır. Bu bölüm ayrıca ileride açıklanacak olan uluslar arası iş etiği ve yönetimi konularına ışık tutmakta ve temel bilgiler sunmaktadır. 
Çalışmanın dördüncü bölümünde; uluslararası iş etiği konusu ele alınmaya çalışılmaktadır. Çalışmada; uluslararası iş etiği ve kapsamı, iş etiğinin uluslararası işletmeler açısından önem ve değeri, iş etiği konusunun zaman içerisindeki değişimi, uluslararası iş etiğinin kapsamı, çeşitli örnekler ve uluslararası iş etiği alanında yapılan çalışmalar sırasıyla ele alınmaktadır. 
Çalışmanın beşinci bölümünde; işletmelerin uluslararası ve küresel pazarlarda karşılaştıkları etik sorunlara bakılmaktadır. Çalışmada öncelikle uluslararası ve küresel pazarlarda karşılaşılan fırsat ve tehditler ele alınmakta, bundan sonra etik sorunlar farklı açılardan ele alınmaktadır. 
Çalışmanın altıncı bölümünde; kültür ve iş etiği arasındaki ilişkisi irdelenmekte ve iş etiğinin kültürden kültüre farklılık gösterdiği açıklanmaktadır. Bu bağlamda farklı kültürlerde farklı iş etiği yaklaşımları açıklanmaktadır. Ayrıca çalışma farklı kültürlerde iş etiği ilkeleri ile ilgili örnekler sunmaktadır. 
Çalışmanın yedinci bölümünde; işletmelerin uluslararası alanda faaliyet gösterirken yaşadıkları farklı iş etiği sorunları karşısında nasıl karar vermeleri gerektiği üzerinde durmaktadır. Çalışma; işletmelerin uluslararası alanda yaşanan etik sorunların karşısında nasıl karar verilmesi noktasında çeşitli önerilerde bulunmakta ve bu bağlamda karar vericilere yardımcı olacak yaklaşımları ele alıp incelemektedir. 
Çalışmanın sekizinci bölümünde; uluslararası iş etiği yönetimi konusu incelenmektedir. Bu bölümde işletmelerin uluslararası faaliyetlerinde etik davranma ve karar alma noktalarında dikkate alabilecekleri etik yönetim stratejileri açıklanmaktadır. 
Çalışmanın son bölümde; özellikle işletmelerin uluslararası faaliyetlerinde karşılaştıkları etik sorunların çözümü ve daha başarılı uluslararası faaliyetler için gerekli olan küresel etik konusu ele alınmaktadır. Çalışma küresel iş etiğinin mümkün olup olmadığını ve bu noktada var olan farklı model ve yaklaşımları ortaya koymakta, değerlendirmekte ve konu ile ilgili öneriler sunmaktadır. 
Bu kitabın yazılması noktasında bana her zaman maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen başta ailem olmak üzere bütün dost ve akrabalarıma teşekkür ederim. Ayrıca kitabın basım ve yayımını gerçekleştiren başta Hakan KARAASLAN ve Adalet Yayınevi Genel Koordinatörü Tevfik SARISOY’a, kitabın dizgisini yapan Bilgin TEREN'e, kapak tasarımı için İlknur ÖZKAL’a ve Adalet Yayınevinin tüm çalışanlarına teşekkürlerimi sunuyorum.