Kayaaltı Çiftliği Tarihi - Kemal Gözler

Bu kitapta Osmanlı döneminde Biga sancağına tabi Biga kazasında bulunan Kayaaltı Kışlağı / Cemaati / Köyü / Çiftliği’nin tarihi incelenmektedir.

“Kayaaltı” ilk defa 1574 yılında bir “kışlak” olarak karşımıza çıkıyor. Kayaaltı Kışlağı, 1660 yılında “Kayaaltı Cemaati”ne, 1696 yılında “Kayaaltı Köyü”ne ve 1800’lerde ise “Kayaaltı Çiftliği”ne dönüşmüştür. 1700’lerde veya 1800’lerin başlarında bu köyün nasıl olup da bir köyden çiftliğe dönüştüğü ise bilinmemektedir.

Kayaaltı Çiftliği’nin bilinen ilk sahibi Mehmet Vasıf Paşa’dır. Bu Çiftlik, 1836-1838 yıllarında adı geçenin mülkiyetine girmiştir; ancak bunun nasıl gerçekleştiğini bilmiyoruz. Bu yıllarda Vasıf Paşa, Çanakkale Boğaz Muhafızı ve Biga Sancağı Mutasarrıfıdır.

Kayaaltı Çiftliği, Mehmet Vasıf Paşa’nın 1865’te ölümüyle tek çocuğu olan Mehmet Rauf Bey’e geçmiştir. Mehmet Rauf Bey’in Çiftliğin bir parçası olan Ece Gölü’nde geçirdiği bir av kazası sonucu 1875 yılında ölmesi üzerine Çiftlik, onun çocukları Hüseyin Vasıf Bey, Emine Müzeyyen, Hatice Saadet ve Zeliha Hanımlara intikal etmiştir.

1890 yılında Çiftliğin dörtte üç hissesi Hüseyin Vasıf Bey, Emine Müzeyyen, Hatice Saadet ve Zeliha Hanımlar tarafından İngiltere tebaasından James William Whittall’a satılmıştır. 1890-1895 yılları arasında Çiftliğin dörtte bir hissesinin de Osmanlı tebaasından Yenişehirli İsmail Zühtü Bey’e ait olduğunu biliyoruz.

1895 yılında James William Whittall ve İsmail Zühtü Bey, Çiftliği 5500 Osmanlı lirası bedelle Bulgaristan muhaciri 200 aileye satmışlardır. Çiftliğin bedeli, bir hisse 27,5 Osmanlı lirası üzerinden 200 hisseye bölünmüş ve hisse sahipleri tarafından ödenmiştir.

Aynı yılın Ağustos ayında muhacir aileler, satın aldıkları Kayaaltı Çiftliği’ne gelmişler ve Çiftliğin üzerinde “Lofça-i Cedit (Yeni Lofça)” isimli bir köy kurmuşlardır. Muhacir aileler, Çiftliği 200 hisseye bölerek kendi aralarında taksim etmişlerdir. Bir hisse sahibine köy yerleşim yerinde 2 dönüm arsa ve arazide de 60 dönüm tarla ölçmüşlerdir.

Kayaaltı Çiftliği, 32 bin dönüm, yani 32 km2 büyüklüğünde oldukça verimli topraklar üzerinde kurulu olan bir çiftliktir. Ancak 1895 yılında Bulgaristan muhaciri 200 aile tarafından satın alınması ve üzerinde bir muhacir köyü kurulmasına kadar, Çiftliğin ziraî üretimi oldukça sınırlıdır. Nitekim 1840 yılında Çiftlik arazisinin sadece 608 dönümü ekilmiş, gerisi boş bırakılmıştır. 1845 yılında ise Çiftliğin yalnızca 125 dönümü ekilebilmiş, gerisi boş kalmıştır.

Buna karşılık, hayvan varlığı bakımından Kayaaltı Çiftliği’nin daha zengin olduğu görülmektedir. 1840 yılında Çiftlikte 298 adet büyükbaş hayvan (inek, manda, at ve deve) ve  797 adet koyun vardır. Ancak koyunların 278’i Çiftliğe değil, Bulgar veya Ulah olduğunu tahmin ettiğimiz  gayrimüslim koyun çobanlarına aittir. 1840 yılında Çiftlikte bu beş koyun çobanından başka 16 zenci köle ve 5 de zenci cariye çalışmaktadır.

KİTABIN BÖLÜMLERİ

Bölüm 1: Kayaaltı Çiftliği’nin İsmi: “Kayaaltı”, “Yeniçiftlik” ve “Kayaaltı Çiftliği nam-ı diğer Yeniçiftlik” 

Bölüm 2: Kayaaltı Çiftliği’nin Yeri

Bölüm 3: Kayaaltı Çiftliği’nin Yüzölçümü ve Sınırları

Bölüm 4: 1500-1800 Arası Kayaaltı Kışlağı, Cemaati ve Köyü   

Bölüm 5: Kayaaltı Çiftliği’nin Sahipleri

Bölüm 6: Kayaaltı Çiftliği’nin Kahyaları

Bölüm 7: 1840 Temettüat Defterine Göre Kayaaltı Çiftliği

Bölüm 8: 1844-1845 Temettüat Defterine Göre Kayaaltı Çiftliği

Bölüm 9: Kayaaltı Çiftliği’nde Yaşanmış Olaylar (1845-1895)

Bölüm 10: 1895 Yılında Kayaaltı Çiftliği’nin Bulgaristan Muhaciri 200 Aile Tarafından Satın Alınması

Bölüm 11: 1895 Yılında Kayaaltı Çiftliği’nin 200 Muhacir Aile Arasında Paylaşılması