"Bu çalışma, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Şubat 2009’da Prof. Dr. Hamdi Yasaman başkanlığında, Prof. Dr. Selçuk Öztek, Prof. Dr. Ercüment Erdem, Prof.Dr. Tekin Memiş ve Doç Dr. Gül Okutan tarafından oluşan jüri önünde savunulmuştur. Konunun önemini bana gösteren ve bu konuyu seçmemde beni cesaretlendiren anabilim dalı başkanımız, manevi babam Sayın Hocam Porf. Dr. Hamdi Yasaman olmasaydı, bu çalışma da olmazdı. Prof. Dr. Hamdi Yasaman, çalışmamım her safhasında, yardımlarıyla ve cesaretlendirmeleriyle yanımda olmuş; konunun en iyi ve en net şekilde yansıtılması için tezimi defalarca okumuş ve hepsine uyduğum çok değerli önerilerde bulunmuştur.
Tezimin hazırlanması sırasında, değerli vaktini bana ayıran ve benimle günlerce süren çalışmalar sonucunda tezime ayrı bir bakış açısı kazandıran kürsü hocam Sayın Prof. Dr. Ercüment Erdem’in üzerimde emeği büyüktür. Sayın hocam Prof. Dr. Tekin Memiş’e, birçok çetrefil konuda bana yol gösterdiği ve ufkumu genişlettiği için, ayrıca her ihtiyacım olduğunda kendisini hemen yanı başımda bulduğum ve bulacağımı bildiğim için teşekkür ederim. Sayın Doç. Dr. Gül Okutan’a, tartışmalı konuların üzerinde dikkatimi çektiği, çalışılması gereken konuları belirttiği için ve akademik desteği için teşekkür ederim. Sayın hocam Prof. Dr. Selçuk Öztek’e, akademik hayatımdaki her basamakta yanımda olduğu için ve bana verdiği destek için teşekkür ederim. Beni şahsen hiç tanımamasına rağmen, henüz yayınlanmamış iki makalesini bana internet üzerinden göndermek konusunda hiç tereddüt etmeyen Doç. Dr. Ayşe Odman Boztosun’a teşekkür ederim.
Tezin hazırlanması sırasında, bana “koçluk” eden ve karamsar olduğum dönemlerde bile bana moral pompalayan ve çalışmaya teşvik eden Yard. Doç. Dr. Ahu Moralı ve Doç. Dr. Tolga Ayoğlu’na teşekkür ederim. Bu tezin kitap haline getirilmesinde koçluk görevini üstlenen ve arkadaşlığını benden asla esirgemeyen, bana hayatımın her alanında yardım eden kıymetli dostum Doç. Dr. Anlam Altay’a teşekkür ederim. Tüm çalışmalarımda bana yol gösteren ve yaptığımız akademik tartışmalar sayesinde yön veren Doç.Dr. Anlam Altay ve Doç. Dr. Tolga Ayoğlu, hep yanımda olun… Tezimi okuyup, hatalarımı düzelterek kitabı daha okunur hale getirdikleri için Yard. Doç. Ali Dural, Doç. Dr. Anlam Altay, Doç. Dr. Tolga Ayoğlu ve Dr. Sinan Yüksel’e teşekkür ederim. Dr. Mehtap İpek İşleten’e tez yazdığım dönemde evini bana cömertçe açtığı için, hayatımın her döneminde yanımda olduğu için ve hayatım boyunca en yakın arkadaşım kalmak zorunda olduğu için minnettarım. Dr. Tuba Karaman’a, güzel dostluğu ve verdiği güven için teşekkürler. Dr. Süheyla Balkar ve Yard. Doç. Dr. Pelin Işıntan’a her zaman verdikleri destek için teşekkürler. Her zaman hayatımda kalmasını ümit ettiğim Av. Müge Gül’e, arkadaşa ihtiyaç duyduğum her anda yanımda olduğu için ve renkli kişiliğiyle hayatıma renk kattığı için teşekkürler. Bir kimya mühendisi ve hukukçu olarak her iki bilim dalına da hakim olan ve patent konusunda derin bilgiye sahip olan Özkan Bilgin’e yardımları için teşekkür ederim.
Annem Gülser Yusufoğlu, babam Tahsin Yusufoğlu, ablam Fümerel Yusufoğlu İnce ve eniştem Hakkı İnce’ye, her zaman yanımda oldukları için teşekkür ederim. Hastalıkta ve sağlıkta, iyi günde ve kötü günde hep yanımda oldunuz, sizin sevginizi hissetmek bu dünyadaki en değerli hediye. Teyzem Güner Tamer’e hayat enerjisiyle beni her zaman mutlu ettiği için, her şeyin sadece çalışmak olmadığını bana hatırlattığı için teşekkürler. Sevgili Ülkü Uludoğan’a her yorulduğumda nefeslendiğim güvenli limanım olduğu için ve ikinci annem olduğu için teşekkürler. Halam Cevriye Voinova, eşi Asen Voinov, kuzenlerim Asya ve Krasimir’e, hayatımda oldukları için teşekkür ederim. Asiat Tchagalidze’ye güzel ev sahipliği, her zaman gülen yüzü ve beni hep şımarttığı için teşekkürler. Kıymetlim Erk İnce, teyzen olarak hep yanında olacağım, sen de hep hayatımda ol." (Önsözden)
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ.............................................................................................. VII
KISALTMALAR........................................................................ XXVII
GİRİŞ................................................................................................... 1BÖLÜM I
PATENT VE BULUŞ
§1. PATENTLE İLGİLİ HUKUKİ DÜZENLEMELER............ 7
I. Türk Hukukundaki Düzenlemeler................................................. 7
II. Patentler ile İlgili Türkiye’nin Taraf Olduğu
Uluslararası Sözleşmeler............................................................ 10
A. Sınai Mülkiyetin Himayesine İlişkin Paris İttihadı
Mukavelesi – 1883 Tarihli Paris Sözleşmesi........................... 11
B. 14 Temmuz 1967 Tarihli Dünya Fikri Mülkiyet
Teşkilatı Kuruluş Sözleşmesi................................................. 12
C. 1970 Tarihli Patent İşbirliği Anlaşması................................... 12
D. 1971 Tarihli Patentlerin Uluslararası Sınıflandırılmasına
İlişkin Strasbourg Anlaşması................................................. 14
E. 1973 Tarihli Avrupa Patent Sözleşmesi ................................. 14
F. 1994 Tarihli Dünya Ticaret Örgütü ve TRIPS Anlaşması........ 15
G. 6 Haziran 1947 Tarihinde La Haye’de Kurulan “Milletlerarası
Patent Enstitüsü”ne Katılım ve Avrupa Patent Organizasyonu
ile Çalışma Anlaşması........................................................... 17
§2. BULUŞ VE PATENT......................................................... 18
I. Buluş....................................................................................... 18
A. Buluş Kavramı................................................................ 18
B. Buluş ve Keşif Arasındaki Farklar....................................... 22
C. Buluşun Özellikleri.......................................................... 23
1. Mutlak Bir Hak Olması.............................................. 23
a) Genel Olarak Mutlak Hak-Nispi Hak
Tasnifi ve Ayırımı....................................................... 24
b) Buluş Üzerindeki Hakkın Hukuki Niteliği, Bu Hak
Konusundaki Çeşitli Görüşler....................................... 25
ba) Doktrindeki Fikirler............................................. 25
bb) Görüşümüz ve Buluş Üzerindeki Hakkın Mutlak
Hak Olarak Kabul Edilmesinin Önemi.................... 27
2. Korunan Somut Buluş- Korunmayan Soyut Amaç.......... 32
II. Patent............................................................................................... 33
A. Patent Kavramı ve Koruma Süresi........................................ 33
B. Patentin Konusu veya Şartı Olarak Buluş.......................... 35
1. Patent Verilebilirlik Şartı Olarak Buluş.......................... 35
2. Patentin Konusu Olarak Buluş .................................... 36
3. Buluş ve Patent Verilebilirlik Şartları....................... 38
C. Patentin Benzer Fikri Ürünlerden Farkı............................ 39
1. Patent ile Faydalı Model................................................... 39
2. Patent ile Know-How...................................................... 41
3. Patent ile Endüstriyel Tasarım..................................... 42
4. Patent ile Eser............................................................ 44
D.
Patente Konu Buluşun Korunacak Unsurları – İstemler 45
1. Genel Olarak İstemler...................................................... 45
2. İstemlerin Fonksiyonları ve İstemlerin Yorumu................... 47
a) Genel Olarak İstemlerin Fonksiyonları.................... 47
b) 551 sayılı KHK md. 83’e Göre İstemlerin Yorumu..... 47
c) EPC md. 69 ile İlgili Protokole Göre İstemlerin
Yorumlanması............................................................ 48
d) İstemlerde Yer Alan Kelimelerin Anlamlandırılması....... 48
3. Patente Konu Buluşta Korunacak Unsurların Düzenleme
Şekline Göre İstem Türleri – Bağımsız İstem,
Bağımlı İstem.................................................................. 52
a) Bağımsız ve Bağımlı İstem Arasındaki İlişki.................. 52
b) İstemlerde Yer Alan Esaslı Unsurlar............................ 54
4. Patente Konu Buluşun Konusuna Göre İstem Kategorileri –
Ürün İstemi, Usul İstemi................................................... 54
a) Ürün İstemleri- Ürün Patenti....................................... 56
aa) Ürün İstemi.................................................. 57
ab) Usul İle Tanımlanan Ürün İstemi ................... 57
ab1) Yeni Ürünün Üretilmesi Zorunluluğu.............. 57
ab2) Bilinen Bir Ürünün Yeni Bir Usulle
Üretilmesi Sorunu........................................ 60
b) Usul İstemleri – Usul Patenti....................................... 62
ba) Usul İstemi........................................................... 62
bb) Kullanım İstemi............................................ 63
5. Yenilik ve Buluş Basamağı İncelemesinde İstemlerin Önemi............................................................. 64
E. Patent Türleri....................................................................... 65
1. İstemlerin Kategorilerine Göre..................................... 65
2. İnceleme Şekline Göre............................................... 65
a) İncelemeli Patent Tescil Sistemi............................. 66
aa) Yürürlükteki Sisteme Göre İncelemeli
Patent Prosedürü.................................................. 66
ab) Sınai Mülkiyet Kanunu Tasarısının
Kanunlaşmasından Sonra Geçerli Olacak
İncelemeli Patent Prosedürü.................................. 66
b) İncelemesiz Patent Tescil Sistemi................................. 69
3. Asıl Patentle Olan Bağına Göre................................... 71
4. Aleni Olup Olmamasına Göre..................................... 71
5. Tescilin Yapıldığı Sisteme Göre – Türk Patenti,
Avrupa Patenti, Birlik Patenti, Uluslararası Patent.............. 72
F. Patentten Doğan Hakkın Özellikleri....................................... 76
1. Buluşun Tekrar Uygulanmasını Sağlayacak
Açıklıkta Olması.............................................................. 76
2. Menfaatler Dengesi Bakımından, Süre İle Sınırlı
Bir Teşvik Ödülü Olması ve Süre Sonunda Kamuya
Mal Olması 77
3. Mutlak Hak Olması................................................... 79
4. Tescil İle Elde Edilmesi.............................................. 81
G. Patent Hukukunda Ülkesellik İlkesi........................................ 84
H. Avrupa Patent Sözleşmesi’nin Türk Patent Hukuku
Üzerindeki Etkisi.................................................................. 86
1. Avrupa Patentinin Üye Ülkelerde Etkisi............................. 87
2. Avrupa Patentinin Üye Ülkelerde Hükümsüzlüğü
İle İlgili EPC Düzenlemeleri.............................................. 89
3. Avrupa Patentinin Üye Ülkelerdeki Hükümsüzlüğünün
Her Üye Ülkede Serbestçe Değerlendirilmesi İlkesi........... 91
§3. PATENT VERİLEMEYECEK KONULAR VE BULUŞLAR 92
I. Türk Hukukundaki Düzenlemeler.............................................. 93
II. Buluş Niteliğini Haiz Olmayan Konular....................................... 96
A. Keşifler, Bilimsel Teoriler, Matematik Yöntemler............... 96
1. Keşifler........................................................................... 96
a) Keşiflerin Patente Konu Olmaması Kuralı.................... 96
b) Biyoteknolojik Buluşlar Hakkındaki Yapay İstisna...... 98
2. Matematiksel Yöntemler ve Bilimsel Teoriler................... 99
B. Zihni Faaliyetler, İş Faaliyetleri ve Oyunlara İlişkin Plan, Kural ve Yöntemler.......................................................... 100
1. Genel Olarak................................................................. 100
2. İş Usulü Patenti............................................................. 101
C. Bilgisayar Programları............................................. 103
1. Bilgisayar Programları FSEK Çerçevesinde
Korunmaktadır............................................................... 103
2. Bilgisayar Programının Patente Konu Olması Sorunu ....... 105
3. Bilgisayar İçeren Buluşların Patente Konu Olması............ 107
D. Estetik Niteliği Haiz Yaratmalar.......................................... 108
E. Bilginin Derlenmesi Sunulması Düzenlenmesi ve
İletilmesi ile İlgili Teknik Yönü Bulunmayan Usuller.............. 110
III. Patent Korumasından Faydalanmayan Buluşlar....................... 110
A. İnsan ve Hayvan Vücuduna Uygulanacak Cerrahi ve
Tedavi Usulleri ile İnsan ve Hayvan Vücudu ile İlgili
Teşhis Usulleri 112
1. Tedavi Usulünün Patent Korumasının Dışında
Tutulmasının Sebepleri.................................................... 114
2. Patente Konu Olamayacak Usuller.......................... 115
a) Tedavi Usulleri......................................................... 116
aa) Hastalıkların Tedavisi ve Önlenmesi............ 116
ab) Hastalık Olarak Kabul Edilen Belirtiler....... 116
ac) Hastalık Olarak Kabul Edilmeyen Belirtiler. 117
ad) Tedavi Edici Olan ve Olmayan Usullerin
Bir Tek Usulde Yer Alması................................ 118
ada) Tedavi Edici Olan ve Olmayan Usullerin
Birbirine Sıkı Sıkıya Bağlı Olması............... 119
adb) Tedavi Edici Olan ve Olmayan Usullerin
Birbirinden Ayrılabilmeleri.......................... 120
b) Teşhis Usulleri......................................................... 121
ba) Doğrudan Doğruya Teşhise Yönelik Usul........... 121
bb) Teşhis Usulü Kavramının Genişletilmesi............... 122
c) Cerrahi Usuller........................................................ 123
ca) Cerrahi Usul Tanımı................................... 123
cb) Patente Konu Olabilecek ve Olamayacak
Cerrahi Usulün Tespiti........................................ 124
3. Birden Çok Adım İçeren Bir Usulün Adımlarından
Sadece Birisinin Tedavi veya Cerahhi Müdahale
Adımını İçermesi........................................................... 127
4. Usulü Gerçekleştiren Kişilerin Tespiti.............................. 128
5. Patente Konu Olamayacak Usullerde Kullanılan
Maddeler ve Bileşimler................................................. 128
6. Usullerin Sanayiye Uygulanabilirliği........................... 129
B. Konusu Kamu Düzenine ve Genel Ahlaka
Aykırı Olan Buluşlar........................................................... 129
C. Bitki Çeşitleri................................................................ 132
1. Patent ve Islahçı Hakları Açısından Bitki Çeşitleri............ 132
a) Genel Olarak Bitki Çeşidi........................................ 132
b) Patent Hukuku Çerçevesinde Korunmayan
Bitki Çeşitleri........................................................... 134
c) Islahçı Hakkı Çerçevesinde Korunan Bitki Çeşidi..... 135
2. Patente Konu Olamayan Bitki Çeşidi ve Patente
Konu Olabilen Biyoteknolojik Buluş.............................. 136
D. Hayvan Irkları.......................................................................... 138
BÖLÜM II
BULUŞUN PATENT YOLUYLA KORUNMA ŞARTLARI
§1. TEKNİK KARAKTER............................................................ 139
I. Hukuki Düzenlemeler.............................................................. 139
II. Patent Verilebilirlik Şartı Olarak Teknik Karakter
Taşıyan Buluş......................................................................... 140
A. EPC1973 Uygulaması Sırasında Teknik Karakter ............ 140
B. EPC2000’den İtibaren Teknik Karakter............................... 142
C. Teknik Karakter, Buluşun Niteliğine İlişkin
Olduğu İçin, Bağımsız Patent Verilebilirlik Şartı
Olarak Kabul Edilmelidir..................................................... 144
III. Buluşun Teknik Karakteri ile Yenilik ve Buluş Basamağının
Değerlendirilmesi Bakımından Teknik Unsurların Farkı............... 147
IV. Teknik Karakterin Tanımlanmasında Kullanılan Araçlar........ 150
A. Teknik Teriminin Tanımlanmasındaki Zorluk..................... 150
B. Teknik Alan ve Patent Sınıflandırmasının Önemi................... 151
1. Patent Sınıflandırma Sistemleri........................................ 151
2. Buluşun Ait Olduğu Teknik Alan..................................... 153
V. Teknik Karakterin Tespiti......................................................... 154
A. Teknik Etki veya Teknik Değerlendirme.......................... 154
1. Teknik Değerlendirme.................................................... 154
2. Teknik Etki 154
B. EPO Tarafından Teknik Karakterin Tespiti Yöntemi............. 156
1. Buluş Şartı Olarak Teknik Alana Katkının Bulunması
EPO’nun Eski Uygulaması.............................................. 156
2. Teknik Katkı Şartının Terk Edilmesinin
Önemi ve Getirdikleri...................................................... 157
VI. Teknik Unsurların Yanında Teknik Olmayan Unsurların
Bulunması Halinde Teknik Karakter......................................... 158
A. Teknik Olan Ve Olmayan Unsurların Etkileşimi
Halinde Teknik Karakter..................................................... 159
B. Teknik Unsurların Bulunmasına Rağmen, Teknik
Karakterin Bulunmadığı Durumlar....................................... 164
§2. YENİLİK............................................................................. 165
I. Yenilik Kavramı ve Nitelikleri................................................. 165
A. Yenilik Kavramı............................................................ 165
1. Genel Olarak Yenilik Kavramı................................. 166
2. Yenilik Kavramına İlişkin Hukuki Düzenlemeler........ 167
3. Yeniliğin Tespitinin Önemi........................................ 168
4. Yeniliğin Tespitinde İstemlerin Önemi....................... 169
B. Yeniliğin Özelliği................................................................ 170
1. Mutlak Yenilik.............................................................. 170
2. Maddi Yenilik.......................................................... 171
C. Yeniliğin Belirlenmesinde Kullanılan Kriterler................. 171
1. Objektif Olarak Belirlenmesi.................................... 171
2. Zaman Bakımından Belirlenmesi.............................. 173
3. Yer Bakımından Belirlenmesi.................................... 176
II. Bilgiye Erişme İmkanı............................................................. 176
A. Bilgiye Erişilebilirlik....................................................... 176
B. Bilgiye Erişebilecek Kişiler................................................ 179
1. Toplum.................................................................... 179
2. Bilgiyi Anlayabilecek ve Kullanabilecek Kişiler......... 181
3. Sır Saklama Borcu Altında Bulunmayan Kişiler......... 183
a) Sır Saklama Borcu................................................... 183
b) Sır Saklama Borcu Bulunan ve Bulunmayan
Kişilerin Tespiti........................................................ 184
ba) Ürünün Alıcıları................................................... 184
bb) Çalışanlar.................................................. 185
bc) Yazılı Açıklamaların Muhatabı.................... 186
bd) Buluşun Sergilenmesi Sırasında Sergiye
Katılanlar ve Potansiyel Müşteriler...................... 187
be) Sır Saklama Sözleşmesinin Tarafları.................... 188
bf) Ürünü Test Etmek İçin Alan Kişiler.................... 189
bg) Konferanslara Katılan Kişiler............................. 190
bh) Tıp Alanında Bulunan Kişiler.............................. 191
bi) Noterler ........................................................... 193
III. Tekniğin Bilinen Durumuna Dahil Bilgiler................................. 193
A. Açıklanmış Bilgiler 193
1. Yazılı Açıklamalar............................................................. 194
a) Yayınlar, Ansiklopediler, Ders Kitapları.................... 195
b) İnternet Üzerinden Ulaşılan Veriler........................... 196
c) Teknik Alandaki Uzmanın Erişebileceği
Teknik veya Bilimsel Olmayan Yayınlar......................... 200
d) Şirket Bildirileri ve Prospektüsler.............................. 201
e) Yayınlanan Patent Başvuruları ve Belge Özetleri........ 201
f) Kütüphanelerdeki Veriler.............................................. 201
2. Sözlü Açıklamalar............................................................. 202
3. Kullanım........................................................................... 205
a) Fiili Kullanım............................................................ 205
b) Sergide Teşhir......................................................... 206
c) Piyasaya Sunulan Ürünün İncelenmesi....................... 206
B. Tekniğin Bilinen Durumun Genişletilmesi –
Yayınlanmamış Patent Başvuruları........................................... 208
1. Zaman Bakımından........................................................... 209
2. Yer Bakımından................................................................ 209
a) EPC 1973’te Yer Alan Düzenleme........................... 210
b) EPC 2000’de Yer Alan Düzenleme.......................... 212
c) Türkiye’de Benimsenen Düzenleme.......................... 213
d) Sınai Mülkiyet Kanunu Tasarısı ile
Öngörülen Düzenleme................................................... 214
C. Kamuya Sunumun İspatı Sorunu............................................. 216
1. İspat Ölçüsü....................................................................... 216
2. İspat Yükü........................................................................ 217
3. İspat Edilecek Hususlar..................................................... 218
IV. Başvuru Tarihinden Önce Yapılmasına Rağmen,
Yeniliği Yok Etmeyen Açıklmalar........................................... 219
A. Yeniliği Etkilemeyen Açıklamalar, Hoşgörü Süresi,
Rüçhan Hakkı................................................................... 219
1. Hoşgörü Süresi........................................................ 220
2. Yeniliği Etkilemeyen Açıklamalar.............................. 222
3. Rüçhan Hakkı.......................................................... 222
4. Rüçhan Hakkının, Hoşgörü Süresinden Farkı ve
Sürelerin Birbirine Eklenmesi......................................... 223
B. Türkiye’deki Düzenlemeler................................................. 224
1. Buluş Sahibinin İzni Dışında Yapılan Açıklamalar...... 224
2. Buluş Sahibinin İzni ile Yapılan Açıklamalar..................... 225
3. Başvuruya Bağlanan Rüçhan Hakkı............................... 225
a) İlk Başvuruya Bağlı Olması...................................... 225
b) Faydalanacak Kişiler............................................... 225
c) Faydalanma Şartları................................................. 226
4. Sergilere Bağlanan Rüçhan Hakkı.................................. 229
a) Yürürlükteki Düzenlemelere Göre Sergiye
Bağlanan Farklı Sonuçlar – Rüçhan ve Yeniliği
Etkilemeyen Açıklama.............................................. 229
b) Buluşun Fuarda Sergilenmesi.................................... 230
C. EPC’de Yeniliğe Zarar Verici Olmayan Açıklamalar...... 232
1. Genel Olarak................................................................. 232
2. Yeniliğe Zarar Vermeyen Açıklamaların Türleri............... 233
a) İzinsiz Yapılan Açıklamalar........................................ 233
b) Resmi veya Resmi Olarak Kabul Edilen
Uluslararası Sergiler.................................................. 235
3. Yeniliğe Zarar Vermeyen Bakımından Ortak Şartlar......... 237
a) Geçici Koruma Süresinin Hesabında Esas
Alınacak Başvurunun ve Tarihinin Tespiti................... 237
b) Yeniliği Zedelemeyen Açıklamaların Etkisi.................. 238
D. EPC’de Yer Alan Geçici Koruma Süresinin Türkiye’de
Yapılan Başvurular Üzerindeki Etkisi................................... 239
V. Yeniliğin Tespiti...................................................................... 240
A. İstemler Çerçevesinde Koruma Kapsamının Belirlenmesi.... 241
1. İnceleme Her İstem Çerçevesinde Gerçekleşir................. 242
2. Teknik Olan ve Olmayan Unsurları İçeren
İstemlerde Sadece Teknik Unsurlar İncelenir................... 244
B. Tekniğin Bilinen Durumunun İçeriğinin Tespiti..................... 244
1. Bilginin Açıkça ve Doğrudan Verilmesi..................... 244
a) Varsayılan Bilginin Tekniğin Bilinen Durumuna
Dahil Olmaması........................................................ 245
b) Klinik Araştırmalarda Yenilik Sorunu.......................... 246
2. Tüm İçerik Yaklaşımı (Whole Content Approach).... 247
3. Tekniğin Bilinen Durumuna Ait Belgedeki Bilgilerin
Birleştirilmesi................................................................ 248
4. Örtülü Unsurların Göz Önünde Bulundurulması......... 250
5. Eşdeğer Unsurların Göz Önünde Bulundurulması.............. 252
6. Önceki Kullanımın Etkisi.......................................... 253
7. Açıklamalarda Yer Alan Eksikler ve Hatalar............. 254
8. Açıklamanın Etkinliği ve İçeriği ................................ 255
C. Buluş ile Tekniğin Bilinen Durumunun Karşılaştırılması.... 256
1. Bağımsız Unsurların Ayrı Ayrı Karşılaştırılması.......... 257
2. Ayırıcı Unsurlar........................................................ 258
a) Metindeki Farklar.................................................... 258
b) Değerlerdeki Farklar................................................ 259
VI. Faydalı Model İçin Aranan Yenilik Kriteri ile
Karşılaştırılması...................................................................... 260
§3. BULUŞ BASAMAĞI 263
I.
Genel Olarak........................................................................ 264
A. Buluş Basamağı Kavramı ve Çeşitli Kavramlarla İlişkisi.... 264
1. Buluş Basamağının Tanımı........................................ 264
2. Buluş Basamağı ve Yenilik....................................... 266
3. Buluş Basamağı ve Teknik İlerleme................................. 267
a) Teknik İlerlemenin Buluş Basamağı İle İlgisi............... 267
b) Zorunlu Lisansta Bağımlı Buluşlar Arasındaki
Teknik İlerleme Farkı................................................ 269
B. Buluş Basamağının Belirlenmesinde Kullanılan Kriterler. 270
1. Objektif Olarak Belirlenmesi.................................... 270
2. Zaman Bakımından Belirlenmesi..................................... 271
3. Teknik Unsur Seviyesinde Belirlenmesi..................... 272
II. Teknik Alandaki Uzman......................................................... 276
A. Belirlenmesinin Önemi..................................................... 276
B. Özellikleri........................................................................ 277
C. Terimle İlgili Sorun.......................................................... 279
D. Görüşüne Başvurulan Hususlar.................................. 280
E. Bilgi Seviyesi 281
1. Genel Olarak........................................................... 281
2. Bilgi Kaynakları....................................................... 282
3. Teknik Alana Göre Uzmanın Bilgi Seviyesi............... 285
a) Genel Olarak Bilgi Seviyesi...................................... 285
b) Biyoteknoloji Konusunda Bilgi Seviyesi.................... 286
4. Teknik Alandaki Uzmanın Görüşüne Başvurulacak
Hususlara Göre Bilgi Seviyesi........................................ 287
5. Birden Çok Teknik Alanı İlgilendiren
Buluşlarda Uzman......................................................... 287
6. Uzmanlar Grubu Olarak Teknik Alandaki Uzman..... 291
a) Uzmanlar Grubunun Bilgisine Başvurulması
Gerektiğini Kabul Eden Görüş.................................. 291
b) Uzmanlar Grubunun Bilgisine Başvurulmaması
Gerektiğini Kabul Eden Görüş.................................. 293
c) Görüşümüz.............................................................. 293
7. Teknik Alandaki Uzmanın Fiktif Olarak Yapması
Öngörülen İşlemler........................................................ 294
III. Buluş Basamağının Tayini ve En Sık Kullanılan Yol Olarak
Sorun- Çözüm Yaklaşımı (Problem Solution Approach)........ 296
A. Teknik Soruna Getirilen Teknik Çözüm............................ 299
1. Teknik Sorun................................................................. 300
2. Teknik Çözüm................................................................ 301
B. Yenilik ve Buluş Basamağı İncelemesinde Tekniğin
Bilinen Durumunun Farkı........................................... 302
1. Yayınlanmamış Patent Başvuruları............................ 303
2. Gizlenmiş Bilgiler...................................................... 304
C. Tekniğin En Yakın Durumunun Tespiti ve Şartları 305
1. Benzer Teknik Sorun............................................... 307
2. Aynı Amaç veya Etki............................................... 308
3. Objektif Olarak Belirleme........................................ 308
4. En Çok Ümit Vaad Eden Başlangıç.......................... 309
a) Analitik Metot – EPO Uygulaması............................ 309
b) Sentetik Metot – Fransa ve İngiltere Uygulaması....... 311
c) Analitik ve Sentetik Metotların Karşılaştırılması......... 312
D. Teknik Sorun............................................................. 312
1. Teknik Sorunun Objektif Olarak Belirlenmesi........... 313
2. Teknik Karakter İçerme Şartı.................................. 313
3. Teknik Soruna Atfedilen Avantajlar.......................... 317
4. Teknik Sorunun Düzenlenmesi.................................. 317
a) Sonuca İşaret Eden Verinin Bulunmaması................... 317
b) Teknik Sorunun Tekrar Düzenlenmesi........................ 319
5. Bilinen Teknik Soruna Alternatif Çözüm Getirilmesi.......... 321
E. Sonuca Ulaşabilme İhtimali: Yapar - Yapabilir Yaklaşımı (Could-Would Approach).............................................. 321
F. Geçmişe Dönük İnceleme Yasağı – Ex Post
Facto Analizi..................................................................... 322
G. Teknik Sorundan Teknik Çözüme Geçiş – Buluş
Basamağının Tayini............................................................ 323
1. Tekniğin Bilinen Durumuna Dahil Belgelerde
Yer Alan Açıklamaların Buluş Basamağının
Tayininde Ele Alınması.................................................. 323
2. Sorunun Çözümüne Katkıda Bulunmayan Unsurların
Buluş Basmağının Tayininde Ele Alınması....................... 323
3. Tahmin Edilen Dezavantajlı Durumun Buluş
Basamağının Tayininde Ele Alınması.............................. 325
4. Maddelerin İkamesi – Analog Kullanım Hususlarının
Buluş Basamağının Tayininde Ele Alınması...................... 325
5. Birden Çok Belgenin Bir Araya Getirilmesi Halinde
Buluş Basamağının Ele Alınması..................................... 327
6. Buluş Teşkil Eden Sorunlarda (Problem Inventions)
Buluş Basamağının Tayini.............................................. 328
7. Bilinen Bir Unsurun Yeni Kullanımı........................... 331
8. Aşikar Yeni Kullanım............................................... 332
9. Özelliklerin Geliştirilmesi İhtiyacı............................... 333
10. Analog Usul – Öngörülebilir Ürün............................. 334
11. Usullerde Kullanılan Mekanizmalar.............................. 335
12. Kimyasal Buluşlarda Buluş Basmağının Ele Alınması..... 335
a) Yapısal Benzerlik..................................................... 335
b) Geniş İstemler........................................................... 337
13. Karışım Buluşlarında Buluş Basamağı........................... 338
a) Karışım Buluşların Varlığı......................................... 338
b) Kısmi Sorunlar- Ekleme Buluşlar............................. 340
H. Aşikar Olmamanın İkincil Göstergeleri....................... 342
1. Uzun Zaman Hissedilen Bir İhtiyacın Giderilmesi........... 342
2. Önemli Teknik Gelişme – Avantaj Sağlama...................... 345
3. Bir Önyargının Çürütülmesi.......................................... 347
4. Beklenmeyen veya Sürpriz Etki.................................... 350
5. Çözülen Sorunun Yeni Olması..................................... 354
6. Karşılaştırmalı Test...................................................... 354
7. Basit Çözüm............................................................... 355
8. Ekonomik veya Ticari Başarı....................................... 355
İ. Buluş Basamağının Bulunmadığının Göstergeleri..... 357
1. Eşdeğer Unsurlar......................................................... 357
2. Sonuca Ulaşmak İçin Gerekli Verilerin Bulunması......... 358
3. Usul Basamaklarının Değiştirilmesi ve Otomatizasyon... 358
4. Rutin Deneyler............................................................ 358
5. Karmaşık Teknolojinin Basitleştirilmesi......................... 359
6. Aşikar Olan Bir veya Birden Çok Çözümün Seçilmesi.. 359
J. Buluş Basamağının Tayininde İngiltere, Fransa ve Türkiye Örnekleri.......................................................... 359
1. İngiliz Uygulamasında Buluş Basamağının Tayini............. 359
2. Fransız Uygulamasında Buluş Basamağının Tayini......... 364
3. Türk Uygulamasında Buluş Basamağının Tayini............. 365
a) Türk Hukuku Bakımından Buluş Basamağı
Testlerinin Değerlendirilmesi.......................................... 366
b) Buluş Basamağına İlişkin Türk Uygulaması................ 369
IV. Faydalı Model İçin Aranan Buluş Basamağı ile
Karşılaştırılması....................................................................... 370
§4. SANAYİYE UYGULANABİLİRLİK ........................................... 372
I. Sanayi Kavramı..................................................................... 372
II. Teknik Alan ve Sanayiye Uygulanabilme Şartı......................... 373
A. Buluş ve Sanayiye Uygulanabilme........................... 373 B.
Buluşun Sanayinin Bir Dalında Üretilmesi............ 376
C.
Usule İlişkin Buluşun Uygulamasında Uygulamayı
Yapan Kişinin Önemi.................................................... 376
D. Uygulanabilir Buluş................................................. 377
BÖLÜM III
PATENT HUKUKUNDA
ÖZELLİK ARZ EDEN BAZI BULUŞLAR
§1. Kimyasal Karışımlar......................................................................... 379
I. Bileşik veya Bileşik Grupları (Markush Tipi İstemler)................. 379
II. Enantiomerler.......................................................................... 381
A. Yenilik............................................................................... 381
B. Buluş Basamağı................................................................. 382
III. Polimorflar........................................................................ 383
A. Yenilik............................................................................... 383
B. Buluş Basamağı................................................................. 384
IV. Seçime Bağlı Buluşlar (Selection Inventions)....................... 385
A. Genel Olarak................................................................. 386
B. Seçimin Genel Açıklamalardan veya Parametre
Sınırları Üzerinden Yapılması............................................... 388
1. Kimyasal Bileşiklerin Genel Açıklamalardan
Yola Çıkılarak Seçilmesi................................................. 388
2. Parametre Sınırları Üzerinden Yapılan Seçimler............... 389
3. Seçimin Şekli................................................................. 389
a) Gerçek Seçim........................................................... 390
b) Gerçek Olmayan Seçim............................................. 392
C. Seçime Bağlı Buluşlarda Yenilik.......................................... 393
D. Yeniliğin Bulunmadığı Durumların Tespiti......................... 394
1. Kimyasal Bileşiğin Farklı Parametrelere Göre
Açıklanmış Olması......................................................... 394
2. Başlangıç Maddelerinin Farklı Listelerden Seçilmesi......... 394
3. Daha Yüksek Bir Saflık Derecesinin Elde Edilmesi........... 395
E. Seçime Bağlı Buluşlarda Buluş Basamağı............................. 397
§2. Tıbbi Usullerde Madde Kullanımı.......................................... 398
I. İlk Tıbbi Kullanım 399
A. İlk Tıbbi Kullanım İle İlgili Düzenlemeler.......................... 400
B. Amaçla Sınırlı Ürün İstemlerinin Kapsamı............................ 401
1. Amaçla Sınırlı Ürün İstemlerinin Koruma Alanı................ 402
2. İlk Tıbbi Kullanım İstem Şekilleri..................................... 403
3. İlk Tıbbi Kullanımda Yeniliğin Tespiti............................... 404
C. İlaç Kombinasyonu Şeklindeki Ürünlerin Korunması
(Kit of Parts)..................................................................... 404
1. Sinerjik Etki 405
2. İlk ve Sonraki Tıbbi Kullanım Olarak İlaç
Kombinasyonu............................................................... 406
3. İlaç Kombinasyonlarında Yenilik ve Buluş Basamağı........ 407
II. Farklı (Sonraki) Tıbbi Kullanım (Second Medical Use)............... 408
A. EPC 1973 Sistemine Göre Taleplerin Biçimlendirilmesi –
İsviçre Tipi İstemler............................................................ 409
1. İlacın Üretimi İçin Madde veya Bileşimin Kullanılması ..... 409
a) Bir İlacın Üretimi...................................................... 412
b) Yeni Tıbbi Kullanım................................................. 412
2. İlacın Üretim Usulü........................................................ 412
3. 28.01.2011 Tarihinden İtibaren İsviçre Tipi İstemler
EPO Tarafından Kabul Edilmemektedir........................... 414
B. EPC 2000’den Sonra İkinci Tıbbi Uygulama İle
İlgili Düzenlemeler.............................................................. 415
C. Tedavi Usullerinde Kullanılan Maddelere
Sağlanan Koruma – Amaçla sınırlı Ürün Koruması............... 417
D. Doz Rejimlerinde Yenilik................................................ 418
1. EPO’nun 2004 Yılından Önceki Kararları........................ 419
2. EPO’nun 2004 Yılından Sonra Verdiği Kararlar ve
G 2/08 no.lu Karar......................................................... 419
a) G 2/08’den Önceki Kararlar.................................... 419
b) G 2/08 no.lu Karar.................................................. 420
3. EPO Üyesi Ülkelerin Doz Rejimleriyle İlgili
Olarak Verdikleri Kararlar.............................................. 423
a) İngiltere: Actavis v. Merck Kararı.............................. 423
b) Fransa: Actavis v. Merck Kararı................................ 423
c) Almanya: Carvedilol II Kararı.................................... 424
d) İsviçre: Fosamax Kararı............................................ 425
e) Yeni Doz Rejimlerinin Patentle Korunması