Alman Siyasal Sisteminde Erkler Ayrılığı Bağlamında Yargı ve Siyasal Erkin Yakın İlişkisi / Dr. İhsan Yılmaz Bayraktarlı
 

2012 yılında ilk baskısı da Yetkin Yayınevi tarafından yapılan bu çalışma, yeniden ve özenle gözden geçirildi. Bitmeyen yazım ve imla hataları düzeltilerek kitaba birçok ilave yapıldı. Çalışma, Alman siyasal sisteminini konu edindiğinden, okuyucuya kolaylık sağlama amacına yönelik olarak ve bir yeniliğe de öncülük etmek adına, İçindekiler ve metin içi başlıkları Almanca karşılıkları ile beraber verilmiş ve çalışma, Türkçe ve Almanca olmak üzere iki dilde hazırlanmış on altı çizelge ile desteklenmiştir.

Devletler, demokratik anayasalarıyla iyi ve adaletli bir yönetim düzenini hedefler. Alman Devleti de Anayasasının 20. maddesi, 2. ve 3. paragrafları ile “İktidar gücünü Alman halkı adına birbirinden bağımsız olan yasama, yürütme ve yargı organları aracılığı ile yürütür” kuralını benimsemiştir. Devletin bu organları doğal olarak beraber çalışmak durumundadırlar. İşte bu çalışma, yargı ve siyaset kurumlarının iç içe girmiş kaçınılmaz yakın ilişkilerini incelemektedir. Devlet erkleri arasında yaşanan çatışmaların, yetki dağılımında çoğu zaman yetki sınırlarının yakın veya iç içe geçmiş olmasından kaynaklandığı görülür. Devlet organlarının yetkilerinin anayasa ile belirlenmesi ve sınırlandırılması, iktidar gücünün keyfi kullanılmaması için düzenlenmiş önemli bir engeldir. Ancak bu düzenleme, devlet erklerinin zorunlu olarak ortak çalışma gereğinden doğan birçok sorunu da beraberinde getirir. Örneğin, yargının siyasal kurumlardan tamamen bağımsız, kendi iç işleyişinde de özerk olması hep tartışılır. Fakat halkın devlete olan güveninin tecelli edeceği yegâne kurum olan yargının demokratikleştirilmesi çok konuşulmasına rağmen, bu konuda ciddi değişiklikler getirecek adımların atılmadığı bir gerçek olarak ortada durmaktadır.

Yasama, yürütme ve yargı erkleri arasında var olan gerilim, erkler ayrılığı fikrinden daha eskiye dayanmaktadır. Kanunları yorumlama konusu Roma Klasik Hukukunun da tartışma konusuydu. Hatta o dönemde tartışmalar o derece ileri seviyede yapıldı ki, İmparator Justinian M.S. 553 yıllarında kanunları yorumlamayı yasaklamıştı (Hirsch 2002, V). Bugün de aynı tartışmalar söz konusudur. Yapılan tartışmalara bir yanıt olarak Alman Anayasa Mahkemesinin ilk hâkimlerinden Willi Geiger, tarafları şu şekilde ikaz etmektedir. “Bir mahkemenin, hatta anayasa mahkemesinin görevi anlaşmazlıklar konusunda bir karar vermektir. Mahkemenin görevi bilimsel çalışmalar yapmak değildir.” (Geiger 1980, 5).

Bu çalışma, erkler ayrılığının başlangıçtan günümüze kadar genel bir özetini verirken, aynı zamanda Alman Anayasa Tarihini de Paul Kilisesi Anayasasından itibaren incelemektedir. Çalışma aynı zamanda anayasa fikrinin gelişimini ve çeşitli anayasa modellerini konu etmektedir. Siyasal sistemin gelişiminin devam ettirilmesinde temel unsur olarak anayasa kabul edilmektedir. Bunu esas alan bu çalışma anayasaların siyaset kurumu ile ilişki ve işleyişlerine de kısaca yer vermiştir. Anayasa aynı zamanda da bu siyasal sistemin işletim programı olma hüviyetindedir. Anayasa, siyasal kararların alınmasında hangi kurumun veya yetkilinin hangi kararı vereceğini belirler. Anayasalarda toplumun tümünün değer yargıları ön plana çıkar.

Bu çalışmanın temel alanını; devlet erklerinin (yasama, yürütme, yargı) yetki ve sorumluluk alanlarının Federal Almanya Cumhuriyeti Anayasasının ilgili maddelerinde yerini bulmuş olmasına rağmen, çeşitli ortam ve bilimsel çalışmalarda konu edilen erkler arası çekişme, hatta ileri seviyede yapılan tartışmalar ve bu kurumların anayasa ve yasalar içindeki konumu oluşturmaktadır.

Çalışmanın ilgili kısmında Federal Almanya Anayasasının maddeleri yorumlanmış ve bu anayasa maddelerinin Türkçeleri sayfanın sonuna[1], Bundeszentrale für politische Bildung’un tercümelerinden faydalanılarak dipnot olarak verildi. Kısaltmalar çoğu zaman Almanca esasına dayandırılarak Türkçeye tercüme edildi. Ancak birçok kısaltma Almanca aslında olduğu gibi bırakıldı. Çünkü okuyucu atıf yerini ancak bu şekilde kolaylıkla bulabilecektir. Örneğin, bir Federal Anayasa Mahkemesi kararına atıfta bulunulmuşsa, kısaltma da Almanca aslında olduğu gibi bırakıldı. Aksi takdirde o kaynağa doğrudan ulaşmanın yolu kesilmiş olacaktı.

Bu konuyu araştırmak üzere yurt dışı görevlendirilmemde önemli payı olan Gazi Üniversitesi Yönetimine, değerli tavsiyeleri ve yönlen­dirme­lerin­den dolayı Max-Planck Enstitüsü sorumlularından Sayın Dr. Silvia Tellenbach’a ve Albert Ludwigs Üniversitesi Hukuk Fakültesi profesör­le­rinden Sayın Prof. Dr. Thomas Würtenberger’e, tavsiye mektubu ile Max-Planck Enstitüsüne kabulümü sağlayan İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Sayın Prof. Dr. Adem Sözüer ve bu çalışmanın fikir babası Sayın Prof. Dr. İzzet Özgenç’e içtenlikle teşekkür ederim. Özellikle de yazım hatalarını düzeltmede bana yol gösteren, konuyla alakalı görüş ve öne­ri­le­rin­den yararlandığım değerli arkadaşım Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Sayın Prof. Dr. Veysel Başpınar’a teşekkürü bir borç bilirim. Bu çalışmanın ortaya çıkmasında en önemli faktör huzurlu bir ça­lış­ma ortamıdır. Bunu bana sağlayan aileme ve sevdiklerime mü­te­şek­ki­rim.

	Demokrasinin Temel İlkeleri
	Yargıyı Etkileyen Faktörler
	Hukuk ve İnsan
	Toplumsal Etkiler