İş Davaları Açıklama, Dava Dilekçesi İlgili Mevzuat, Yargı Kararları - Cevdet İlhan Günay
Yapay zekâ ve robotların istihdamının konuşulduğu XXI. Yüzyılda, insan emeğinin yine de değerini koruduğu görülmektedir. Emeği ile geçinen işçiler ile sermayelerini riskli bir alan olan endüstriyel ilişkiler ve hizmet sektöründe ortaya koyan işverenler arasındaki ilişi-ler iş davalarının konusunu oluşturmaktadır.
1950 yılında yürürlüğe giren 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu, 1961 Anayasası ile kurulan Anayasa Mahkemesi tarafından hâkim olmayan üyeliklerle ilgili anılan Yasanın ilgili maddelerinin iptali ve gelişmelere göre kurulan istinaf aşaması ile ilgili hükümler ile yamalı bir bohçaya çevrilmişti. Öte yandan hukuk uyuşmazlıklarında alternatif (barışçı-dostane)çözüm yollarından olan arabuluculuk aşamasının zorunlu tutulması fikri, yasa koyucuyu artan dava sayısını azalta-rak yargılamayı hızlandırma düşüncesine sevk etmiştir. Bu nedenle iş yargısının işe iade, işçilik alacağı ve iş kazası veya meslek hastalığın-dan kaynaklanan tazminat ve rücu davaları dışındaki tazminat dava-larının açılabilmesi için “dava şartı olarak arabuluculuk” sistemini içeren 12.10.2017 tarih ve 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 25 Ekim 2017 tarih ve 30221 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yü-rürlüğe girmiştir.
Arabulucuya başvuru zorunluluğu 01.01.2018 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmıştır. İş yargılamasına ve arabuluculuk ile ilgili sistematik açıklamaların, yargı kararlarıyla uygulama ile öğretinin görüşlerinin yer aldığı kısmından sonra 7036 sayılı Kanun metnine ve özetli Yargıtay kararlarına kitabımızda yer verilmiştir.
10.6.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu birey-sel iş hukukunu düzenlemektedir. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu toplu iş uyuşmazlıklarının çözümünde rol oyna-maktadır. Öte yandan sosyal güvenlik hukuku 5510 sayılı Sosyal Si-gortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile düzenlenmiştir.
Öte yandan iş davalarını ilişkin Anayasa Mahkemesi, Uyuşmazlık Mahkemesi kararlarından sonra, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu, Hukuk Genel Kurulu ve Özel Daire Kararları özetleri ile birlikte okuyucunun yararlanmasına sunulmuştur. Alfabetik kavram di-zini ile kitaptan okuyucunun daha hızlı yararlanma sağlanmasına ça-lışılmıştır.
6100 sayılı 1.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren Hukuk Muhakemeleri Kanunu iş davaları ile ilgili belirsiz alacak davası başta olmak üzere önemli yeni düzenlemeler getirmiştir. 12.10.2017 tarih ve 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile iş hukukunda önemli değişiklikler yapılmıştır. 2020-2021 Adli Yargı Yılı başında 21. ve 22. Hukuk Da-irelerinin kapatılarak üyeleriyle birlikte Yargıtay 9. ve 10. Hukuk Dairelerine devredilmiştir. Böylece bireysel ve toplu iş hukuku ile sos-yal güvenlik hukuku uyuşmazlıkları ve iş kazaları meslek hastalıklarından doğan maddi ve manevi tazminat davalarında iki hukuk dairesi görev yapmaktadır. Daireler arasında içtihat farklılıklarını ortadan kaldırmaya yönelik son ilke kararlarına kitabımızın bu baskısında, yer verilmiştir.
İş ve sosyal güvenlik hukuku çağımızın gelişen hukuk dallarından birisidir. Bu nedenle akla gelebilecek her konuda uyuşmazlık çıkarılıp, dava türü haline gelebilir. Ancak bu konuda sistematik bir çalış-mada davalar, bireysel, toplu iş hukuku ve sosyal güvenlik hukuku kitapları başlığı altında sırasıyla, tazminat, alacak ve tespit davaları olarak kısımlara ayrılmıştır. Aynı kısımda her dava türü bir bölüm olarak incelenmiştir.
Davalar önce açıklanmış, daha sonra tamamen kurguya dayalı olarak dava dilekçesi örneklerine yer verilmiştir. Mevzuat yeni ve uygulanması ihtimali bulunanlar olarak sıralanmıştır. Yargı kararlarına, her dava açıklanırken yer verildiği gibi, öğretinin de o konudaki yaklaşımı sergilenmiş, kişisel kanaatlerimiz de açıklanmıştır. Kararlar, Hukuk Genel Kurulu ve özel daire kararları olarak özet başlıklardan sonra metinler orijinal olarak okuyucunun yararlanmasına sunulmuştur.