Tonguç ve Enstitüleri - Pakize Türkoğlu

 

Türkiye’de 20. yüzyılın ilk yarısında dünyayı şaşırtan iki büyük savaşım örneği verildi.
Bu iki önemli olaydan biri, çökmekte olan Osmanlı İmparatorluğu’ndan yeni bir cumhuriyet yaratan Ulusal Bağımsızlık ve Kurtuluş Savaşımızdı (1919-1923). İkincisi de, savaştan sonra kurulan yeni devletin kısa sürede gelişip ilerlemesini etkileyecek, yerli bir eğitim ve kalkınma seferberliği olan Köy Enstitüleri hareketidir (1935-1946). Türkiye’nin 21 bölgesinde kurulan Köy Enstitüleri, öncelikle kız – erkek kırsal kesim çocuklarına eğitimde fırsat eşitliği sağladı; Cavit Orhan Tütengil’in deyişiyle “h alk tabanında bir Rönesans” hareketi yarattı. Enstitülerde, 110 yılda yetiştirilen öğretmen sayısı aşıldı; 6.000 öğretmenden 16.000’e ulaşıldı. Öğrenci sayısı 380.000’den 1.500.000’e yükseldi. 9.000 eğitmen, 600 köy sağlıkçısı yetiştirildi. Kendisi de enstitü çıkışlı olan Pakize Türkoğlu, elinizdeki incelemesinde, başından sonuna kadar tanıklık ettiği bu eğitim seferberliğini, belgeler ve fotoğraflar eşliğinde anlatıyor.

Pakize Türkoğlu, 1927 yılında Antalya – Gazipaşa Göksenir yaylasında doğdu. Okula Gazipaşa bucağında başladı (1933). Alanya Hayate İlkokulu’nu (1938), Aksu Köy Enstitüsü’nü (1944) ve Ankara – Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü’nü bitirdi (1947). İlk görevi, Antalya – Merkez Kemer Bölgesi Gezici Başöğretmenliğidir. Daha sonra, sırasıyla ilk, orta ve yüksek öğretim kurumlarında öğretmen ve yönetici olarak çalıştı. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı öğretim görevlisiyken emekli oldu (1985). Emeklilik sonrasında İstanbul – Yakacık Özel Ortadoğu Lisesi’nde (1985-1990) ve Özel Koç Lisesi’nde (1990-1992), rehber öğretmenlik yaptı. Pakize Türkoğlu, bir dönem genel yönetim kurulunda bulunduğu, Türkiye Öğretmenler Sendikası’nın (TÖS) kuruluşundan kapatılmasına kadar üyeydi. Türkoğlu, halen gazete ve dergilerde eğitim sorunlarını irdeleyen yazılar yazmakta, görev aldığı ilk, orta ve yüksek öğretim kurumlarında edindiği izlenim, yaptığı gözlem ve araştırmaları içeren çalışmalarını basıma hazırlamaktadır.