İslam Felsefesi Tarihi - İsmail Hakkı İzmirli
 

İSMAİL HAKKI İZMİRLİ (1868-1946), Türkiye'de İslamî bilimleri Batılı yöntemlerle inceleyen ilk bilginlerdendir. O, eski dönem kelam biliminin karşı koyduğu Yunan felsefesinin artık mevcut olmadığını, bu yüzden, pozitif bilimlerle yeni felsefenin verilerini kullanan, fakat yeni felsefenin bozuk görüşlerine karşı koyan bir yeni kelam biliminin kurulması gerektiğini düşünür. Bu kitap, onun ders notlarının muhtelif nüshalarından faydalanılarak tasnif edilip sadeleştirilmiştir. İslam Felsefesi Tarihi, İslamî düşünceler tarihidir. Bunda, asr-ı saadetten itibaren, İslâm düşüncesinde ele alınmış konular modern felsefe ve bilimlerin usulleriyle tartışılmaktadır. Müslümanların din, ahlak, medeniyet ve siyasete dair görüşleri, bilimleri ve bilgileri, örf ve gelenekleri hakkında tutarlı bir kanaat elde edilmeğe, eski felsefenin (felsefe-i kadîme) Müslümanlara nasıl geçtiği, nasıl anlaşıldığı, ne gibi evreler geçirdiği, hangi felsefî kuramların kabul edildiği veya düzeltildiği, hangisinin alınmayıp çürütüldüğü gösterilmeğe çalışılmaktadır. Tevhid ve kelam'ın, ahlak ve tasavvuf'un felsefe ile ilişkileri, felsefenin bu alanlardaki etkisi, bu bilimlerin ortaya çıkışları ve gelişimleri üzerine kafa yorulmaktadır. İslam düşünürlerinin fikrî gelişimleri, felsefelerinin özellikleri, bilimsel uğraşları, gerçek ve iyilik araştırmasındaki cehtleri, sapık görüşler ve gizli amaçlar güdenlerin izledikleri yollar tartışılmaktadır. İslam felsefesi ve yeni felsefenin yolları karşılaştırılarak yeni felsefe'nin, kelam'ın, tasavvuf'un alacağı yön ortaya konmaya çalışılmaktadır.