Akademik Çalışmalarda Etik İhlali ve Yaptırımları - Bahattin Duman

Akademik çalışmalarda etik, yükseköğretimde her geçen gün artarak üzerinde durulan bir konu haline gelmiştir. Teknolojik gelişmeler, yayın ve araştırmalarda bir yandan etik ihlalini, diğer yandan ihlallerin tespitini kolaylaştırmıştır. Üniversitelerde etik ihlal iddiaları sıkça gündem olmakta, buna bağlı olarak etik kurulların iş yükü çoğalmaktadır.

Etik problemleri en aza indirmek için etik, etik ihlali ve ihlalin doğuracağı sonuçların bilinmesi, ortaya çıkan ihlallerde ise kurallara uygun ve etkili bir işlem süreci yürütülmesi elzemdir. Diğer yandan tüm dünyaya yayılması, tüm insanlığın hizmetine sunulması ve yeni fikir ve buluşların yolunu açması sebebiyle doğru ve güvenilir bilgiye ulaşma hakkı da önemli insan haklarındandır. Özellikle bilim insanlarının yapacağı araştırma ve yayınlarda yararlanacağı bilgi kaynaklarının doğru ve özgün araştırma olması vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Zira yanlış ve zararlı bilginin doğurduğu sonuçlar bir o kadar vahimdir.

Bu çalışma ile akademik çalışmalarda etik konusu kavramlar, kurallar, yaptırımlar ve doğurduğu sonuçlar bakımından yargı kararları, açıklamalar ve örneklerle açıklanmaya çalışılmış, ilgili mevzuata karekod yoluyla erişim imkanı sağlanmıştır.

Aşağıda yer alan soruların yanıtlarını ve daha fazlasını da bu kitapta bulabilirsiniz.

1- Eser, bilimsel çalışmalarda başka eserden alıntı (iktibas) yapmanın ölçütleri nelerdir?

2- Etik, bilimsel araştırma etiği, yayın etiği ve bilim etiği nedir? Bilim etiğinin ihlali sayılan davranışlar nelerdir?

3- Yükseköğretim kurumlarındaki yönetici, öğretim elemanı ve memurların görevlerine ilişkin etik davranış kuralları (davranış etiği) nelerdir? Bunların yaptırımı var mıdır?

4- İntihal ve diğer etik ihlallerine hangi işlemler yapılır?

5- Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince suç sayılan etik ihlal halleri nelerdir?

6- Etik ihlalinde Yükseköğretim Kanununa göre ceza soruşturması ve disiplin soruşturması süreci nasıl işler?

7- Etik ihlalleri hangi disiplin suçlarını oluşturur ve hangi cezaları gerektirir?

8- Etik ihlallerde diploma iptali, akademik unvan veya kadronun geri alınması, yöneticilik görevine son verme işlemi hangi hallerde ve nasıl yapılır?

9- Etik Kurulların oluşturulma, çalışma ve karar süreçleri nasıl işler?

10- Etik ihlallerin (ödemenin geri alınması, tazminat, toplatma vb) mali yaptırımları nelerdir?

Konu Başlıkları

Diploma ve Unvan Kazanılması veya Kaybı

Akademik Kadroya ve Yöneticiliğe Atanma veya İptali

Disiplin ve Adli Soruşturma ile Cezalar

Tazminat, Ödemenin Geri Alınması, Mali Yaptırımlar

Mevzuat – Açıklama – Yargı Kararları – Örnekler