Yönetim Becerileri adlı bu çalışma, MEB-YÖK Meslek Yüksekokulları Program
Geliştirme Projesi kapsamında geliştirilen İşletme Becerileri Grup Çalışması dersinin
içerik programı ile günümüz işletme yöneticilerinin ihtiyaç duyacakları Güncel Yönetim
Konuları dikkate alınarak hazırlanmıştır. Ayrıca bu çalışmanın, kamu veya özel
sektör işletmelerindeki insan kaynaklarının daha verimli ve etkin kullanılması gibi
önemli bir amacının yanı sıra geleceğin orta kademe yöneticilerini oluşturacak olan
siz değerli öğrenci arkadaşlarımız için bir başucu kitabı olma özelliğini de bünyesinde
barındırmaktadır.
Çalışma, onbeş teorik bölümden meydana gelmektedir. Çalışmanın birinci
bölümünde Yönetim ve Yöneticilik, ikinci bölümünde Liderlik konuları üzerinde
durulmuştur. Üçüncü bölümde, örgütlerdeki başarının temel bileşenlerinden biri
olan Takım/Ekip Çalışması konusu ele alınarak çalışmamızın dördüncü bölümünde
işletmelerin varoluş sebebini vurgulamak amacıyla Örgüt Kültürünün, önemi üzerinde
durulmuştur.
Beşinci bölümde, örgütlerin bir sistem oldukları da dikkate alınarak, Örgütsel
Çatışma ve Çatışma Yönetimi konuları ele alınırken altıncı bölümde İşletme Yönetim
Sürecinde İletişim konusu üzerinde durulmuştur.
Zaman kavramı fırsat maliyeti çok yüksek olan bir değeri ifade etmekte olupişletme
ve yöneticiler için vazgeçilmez bir unsurdur. Bu anlamı ile bahsi geçenkonu
çalışmanın yedinci bölümünde incelenmiş olup işletmelerin var olabilmelerininyegane
sebebi olan müşteri ve müşterilerle olan ilişkilerinin ele alındığı Müşteriİlişkileri
Yönetimi konusu sekizinci bölümde derinlemesine incelenmiştir.
Kriz dönemlerinde örgütleri bekleyen tehlikelerin yanında fırsatlarla dolu
alanlarda mevcuttur. Önemli olan örgütün bütünüyle bu imkânları avantaja dönüştürebilme
yeteneğine ve kararlılığına sahip olmasıdır. İşletmelerin kriz dönemlerinde
amaçlarına ulaşabilmeleri için, çalışanlarının verimli olmaları konusu çalışmanın
dokuzuncu bölümde ele alınmıştır. Bununla birlikte çalışanların etkinliğinin artırılması
ve çalışma ortamında iş tatmini bulmaları gerekir. Bu gerçekten hareket ederek,
Motivasyon konusu, çalışmamızın onuncu bölümünü oluşturmuştur. Çalışmanın
onbirinci bölümünde ise güncel yönetim konularından olan ve her geçen gün
işletmelerin uygulama konusunda daha fazla çaba sarf ettikleri Toplantı Yönetimi
ele alınmıştır.Çalışmanın onikinci ve onüçüncü bölümünde ise Etkili Sunum Teknikleri
ile Diksiyon konuları üzerinde durulmuş ve son bölümde de Protokol ve Sosyal
Yaşam Davranış Kuralları’na değinilmiştir.
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
YÖNETİM VE YÖNETİCİLİK
Kenan Mehmet EKİCİ
GİRİŞ ...................................................................................................................... 3
1.1. Yönetime Yönelik Kavramsal Açıklamalar ......................................................... 4
1.1.1. Yönetimin Tanımı .................................................................................... 4
1.1.2. Yönetimin Önemi .................................................................................... 5
1.1.3. Yönetimin Temel Özellikleri ..................................................................... 5
1.1.4. Yönetim Biliminin Tarihsel Gelişimi .......................................................... 7
1.1.4.1. Bilimsel Yönetim Öncesi Dönem .................................................. 7
1.1.4.2. Bilimsel Yönetim Dönemi ........................................................... 7
1.1.4.2.1. Bilimsel Yönetim Yaklaşımı ...................................................................... 8
1.1.4.2.2. Yönetim Süreci Yaklaşımı......................................................................... 8
1.1.4.2.3. Bürokrasi Yaklaşımı ................................................................................. 9
1.1.4.3. Beşeri İlişkiler Dönemi/Neo-Klasik Örgüt Yaklaşımı ...................... 9
1.1.4.3.1. Douglas McGregor’un X ve Y Yaklaşımları .............................................. 10
1.1.4.3.2. RensisLikert’in Sistem 1-Sistem 4 Modeli ............................................... 11
1.1.4.3.3. ChrisAryris’in Olgun ve Olgun Olmayan Kişi Modeli ................................ 11
1.1.4.4. Modern Yönetim Dönemi .......................................................... 12
1.1.4.4.1. Sistem Kuramı ...................................................................................... 12
1.1.1.4.2. Durumsallık Yaklaşımı ........................................................................... 13
1.2. Yöneticiliğe Yönelik Kavramsal Açıklamalar .................................................... 14
1.2.1. Yöneticinin Tanımı ................................................................................. 14
1.2.2. Yöneticinin Önemi ................................................................................. 14
1.2.3. Yönetici Düzeyleri .................................................................................. 15
1.2.3.1. Alt Yönetim ............................................................................... 15
1.2.3.2. Orta Yönetim ............................................................................ 15
1.2.3.3. Üst Yönetim .............................................................................. 15
1.2.4. Yöneticilerin Temel Rolleri ..................................................................... 16
1.2.4.1. Yöneticinin Bilgi Sağlama Rolü ................................................... 16
1.2.4.2. Yöneticinin Karar Almaya İlişkin Rolü ......................................... 16
1.2.5. Yöneticilerde Bulunması Gereken Temel Nitelikler ve
Yöneticilik Yetenekleri ........................................................................... 16
1.2.5.1. Yöneticilerde Bulunması Gereken Temel Nitelikler..................... 16
1.2.5.2. Yöneticilik Yetenekleri ............................................................... 17
1.2.6. Yönetici Kavramının Benzer Kavramlarla İlişkisi ...................................... 17
1.2.6.1. Yönetici-Lider ............................................................................ 17
1.2.6.2. Yönetici-Girişimci ...................................................................... 19
SONUÇ ................................................................................................................. 20
İKİNCİ BÖLÜM
LİDERLİK
Kenan Mehmet EKİCİ Yrd. Doç. Dr. Cantürk CANER
GİRİŞ .................................................................................................................... 25
2. LİDERLİK TANIMLAMALARI................................................................................ 26
2.1. Liderliği Oluşturan Yapısal Faktörler ............................................................... 26
2.2. Liderliğin Temelleri ........................................................................................ 27
2.3. Liderlik Özellikleri .......................................................................................... 28
2.4. Liderlik Fonksiyonları ..................................................................................... 29
2.5. Liderin Kullandığı Güç Kaynakları.................................................................... 31
2.5.1. Yasal Güç............................................................................................... 31
2.5.2. Ödüllendirme Gücü ............................................................................... 31
2.5.3. Zorlayıcı Güç.......................................................................................... 32
2.5.4. Uzmanlık Gücü ...................................................................................... 32
2.5.5. Karizmatik Güç ...................................................................................... 32
2.5.6. Performans Gücü .................................................................................. 32
2.5.7. Politik Güç ............................................................................................. 32
2.6. Liderlik Ve Yöneticilik Ayrımı .......................................................................... 33
2.6.1. Tanım Farklılıkları .................................................................................. 33
2.6.2. Yaklaşım Tarzı ........................................................................................ 33
2.6.3. Yöneltme ve Planlama ........................................................................... 34
2.6.4. Motivasyon ve Kontrol .......................................................................... 34
2.6.5. Lider ve Yöneticilerin Amaçlara Yönelik
Tutumlarının Farklılığı............................................................................ 34
2.7. Liderlik Türleri ............................................................................................... 35
2.7.1. Hareket Tarzlarına Göre Liderlik Türleri .................................................. 35
2.7.1.1. Otokratik Liderlik ...................................................................... 35
2.7.1.2. Demokratik Liderlik ................................................................... 36
2.7.1.3. Serbestiyetçi Liderlik ................................................................. 36
2.7.1.4. Karizmatik Liderlik ..................................................................... 36
2.7.2. Güdüleme Tarzına Göre Liderlik Türleri .................................................. 36
2.7.2.1. Olumsuz Liderlik Türleri ............................................................. 36
2.7.2.2. Olumlu Liderlik Türleri ............................................................... 37
2.7.3. Örgüt Yapılarına Göre Liderlik Türleri ..................................................... 37
2.7.3.1. Biçimsel Örgütlerde Liderlik ....................................................... 37
2.7.3.2. Biçimsel Olmayan Örgütlerde Liderlik ........................................ 37
2.8. Bilgi Toplumuna Geçişle Birlikte Ortaya Çıkan Liderlik
Anlayışı: Entelektüel Liderlik.......................................................................... 38
2.8.1. Bilgi Toplumunda Liderliğin Ortaya Çıkışı ............................................... 38
2.8.2. Bilgi Toplumu Liderliği: Entelektüel Liderlik ............................................ 38
SONUÇ ................................................................................................................ 39
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TAKIM / EKİP ÇALIŞMASI
Kenan Mehmet EKİCİ
GİRİŞ .................................................................................................................... 45
3. TAKIM VE TAKIM ÇALIŞMASI ............................................................................. 46
3.1. Takım Kavramı ............................................................................................... 46
3.2. Takım ve Grup Arasındaki Farklılıklar .............................................................. 47
3.3. Takımların Özellikleri ..................................................................................... 48
3.4. Takım Çalışmasının Amacı ve Önemi .............................................................. 49
3.5. Takım Türleri ................................................................................................. 51
3.5.1. Problem Çözme Takımları ...................................................................... 52
3.5.2. Kendi Kendini Yöneten Takımlar ............................................................ 52
3.5.3. Karşılıklı Fonksiyonel Takımlar ............................................................... 53
3.5.4. Sanal Takımlar ....................................................................................... 54
3.5.5. Yüksek Performanslı Takımlar ................................................................ 54
3.6. Takım Oluşturma Süreci ................................................................................. 55
3.6.1. Takım Kurma Öncesi Çalışmalar ............................................................. 56
3.6.1.1. Takım Kurma Hazırlıkları ............................................................ 56
3.6.1.2. Takım Üyelerinin Seçimi ............................................................ 56
3.6.1.3. Takım Üyelerinin Sayısının Tespiti .............................................. 57
3.6.1.4. Takım Liderinin Seçilmesi .......................................................... 58
3.6.1.5. Takım Amaçlarının Belirlenmesi................................................. 59
3.6.1.6. Takımın Eğitim Gereksinmesinin Saptanması ............................. 59
3.6.1.7. Oluşturulan Takımın Görevleri ................................................... 60
3.7. Takımların Kuruluş Aşamaları ......................................................................... 60
3.7.1. Kuruluş Aşaması .................................................................................... 61
3.7.2. Karışıklık veya Karmaşa Aşaması ............................................................ 62
3.7.3. Biçimlenme Aşaması .............................................................................. 62
3.7.4. Başarma Aşaması .................................................................................. 62
3.7.5. Takımın Dağılma (Adjourning) Aşaması .................................................. 63
3.8. Takım Çalışmasının Önündeki Engeller ........................................................... 63
3.8.1. Örgütsel Engeller ................................................................................... 63
3.8.2. Yönetsel Engeller ................................................................................... 64
3.8.3. Çalışanlardan Kaynaklanan Engeller ....................................................... 64
3.9. Takım Çalışmasının Yararları .......................................................................... 65
3.10. Takım Çalışmasında Ortaya Çıkan Sorunlar ................................................... 67
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ÖRGÜT KÜLTÜRÜ
Yrd. Doç. Dr. İlhami YÜCEL Dr. Nusret YAZICI
GİRİŞ .................................................................................................................... 73
1. ÖRGÜT KÜLTÜRÜ.............................................................................................. 74
1.1. Kültür Kavramı ............................................................................................... 74
1.2. Örgüt Kültürü ................................................................................................ 77
1.2.1. Örgüt Kültürü Yaklaşımları ..................................................................... 80
1.2.2. Örgüt Kültürünün Temel Unsurları ......................................................... 81
1.2.2.1. Temel Değerler, Normlar, İnançlar ve Varsayımlar ..................... 81
1.2.2.2. Hikâye ve Mitler ........................................................................ 83
1.2.2.3. Liderler ve Kahramanlar ............................................................ 84
1.2.2.4. Semboller ................................................................................. 84
1.2.2.5. Törenler .................................................................................... 85
1.2.2.6. Dil ............................................................................................. 86
1.2.2.7. Örgütsel Uygulamalar................................................................ 86
SONUÇ ................................................................................................................. 87
BEŞİNCİ BÖLÜM
ÖRGÜTSEL ÇATIŞMA VE ÇATIŞMA YÖNETİMİ
Kenan Mehmet EKİCİ
GİRİŞ .................................................................................................................... 93
5.1. Çatışma Kavramı ............................................................................................ 93
5.2. Çatışma Süreci ............................................................................................... 94
5.2.1. Potansiyel Muhalefet Aşaması ............................................................... 94
5.2.2. Kavrama-Kişiselleştirme Aşaması ........................................................... 95
5.2.3. Davranış Aşaması .................................................................................. 95
5.2.4. Sonuç Aşaması ...................................................................................... 96
5.3. Örgütsel Çatışma Kavramı .............................................................................. 96
5.4. Örgütsel Çatışma Düşüncesinin Gelişimi ......................................................... 96
5.4.1. Geleneksel Görüşe Göre Örgütsel Çatışma ............................................. 97
5.4.2. Davranışsal Görüşe Göre Örgütsel Çatışma ............................................ 97
5.4.3. Etkileşimci Görüşe Göre Örgütsel Çatışma ............................................. 98
5.5. Örgütsel Çatışma Türleri ................................................................................ 98
5.5.1. işlevsellikleri Bakımından Örgütsel Çatışmalar ........................................ 99
5.5.1.1. işlevsel Olan Çatışmalar ............................................................. 99
5.5.1.2. işlevsel Olmayan Çatışmalar ...................................................... 99
5.5.2. Ortaya Çıkma Şekilleri Bakımından Örgütsel Çatışmalar ....................... 100
5.5.2.1. Potansiyel Çatışmalar .............................................................. 100
5.5.2.2. Algılanan Çatışmalar................................................................ 100
5.5.2.3. Hissedilen Çatışmalar .............................................................. 100
5.5.2.4. Açık Çatışmalar ....................................................................... 100
5.5.3. Tarafları Bakımından Örgütsel Çatışmalar ............................................ 101
5.5.3.1. Bireysel Çatışmalar .................................................................. 101
5.5.3.2. Bireyler Arasındaki Çatışmalar ................................................. 101
5.5.3.3. Bireyler İle Gruplar Arasındaki Çatışmalar ................................ 101
5.5.3.4. Gruplar Arasındaki Çatışmalar ................................................. 101
5.5.3.5. Örgütler Arasındaki Çatışmalar ................................................ 102
5.5.4. Örgüt İçindeki Yerleri Bakımından Örgütsel Çatışmalar ......................... 102
5.5.4.1. Yatay Çatışma ......................................................................... 102
5.5.4.2. Dikey Çatışma ......................................................................... 102
5.5.4.3. Emir Komuta - Kurmay Çatışması ............................................. 103
5.5.5. Diğer Örgütsel Çatışmalar .................................................................... 103
5.5.5.1. Amaç Çatışması ....................................................................... 103
5.5.5.2. Rol Çatışması .......................................................................... 103
5.5.5.3. Kurumlaşmış Çatışma .............................................................. 104
5.5.5.4. Beliren Çatışma ....................................................................... 104
5.6. Örgütsel Çatışma Yönetimi ........................................................................... 104
5.6.1. Örgütsel Çatışmaların Yönetilmesi ....................................................... 104
5.6.2. Örgütsel Çatışmaların Yönetimi Süreci ................................................. 104
5.6.2.1. Çatışmanın Tanımlanması Aşaması .......................................... 105
5.6.2.2. Çatışmaya Yol Açan Etkenlerin Ortaya Koyulması Aşaması ....... 105
5.6.2.3. Alternatifleri Belirleme, Seçme ve Uygulama Aşaması.............. 105
5.6.2.4. Sonucu Denetleme Aşaması .................................................... 106
5.7. Örgütsel Çatışmaların Yönetimi Sürecinde Karşılaşılan 1
Davranış Bozuklukları .................................................................................. 105
5.7.1. Çekilme ve Kayıtsızlık ........................................................................... 106
5.7.2. Saldırganlık .......................................................................................... 106
5.7.3. Rasyonellik .......................................................................................... 106
5.7.4. Olgun Olmayan Davranışlar ................................................................. 107
5.8. Örgütsel Çatışma Yönetimine İlişkin Modeller .............................................. 107
5.9. Örgütsel Çatışma Yönetimine İlişkin Yaklaşımlar ........................................... 108
5.9.1. Kayıp - Kayıp Yaklaşımı ........................................................................ 108
5.9.2. Kazanç - Kazanç Yaklaşımı .................................................................... 108
5.9.3. Kazanç - Kayıp Yaklaşımı ...................................................................... 108
5.10. Örgütsel Çatışmaların Yarattığı Etkiler ........................................................ 108
5.10.1. Olumsuz Etkiler ................................................................................. 108
5.10.2. Olumlu Etkiler ................................................................................... 109
5.11. Örgütsel Çatışmaya Yol Açan Etkenler Ve Çözümlenme Yöntemleri ............ 110
5.11.1. Örgütsel Çatışmaya Yol Açan Etkenler ................................................ 110
5.11.1.1. Bireysel Etkenler ................................................................... 110
5.11.1.2. Örgütsel Etkenler .................................................................. 111
5.11.1.3. İletişimle İlgili Etkenler .......................................................... 113
5.11.2. Örgütsel Çatışmaların Çözümlenmesinde Kullanılan
Yöntemler ......................................................................................... 114
5.11.2.1. Kaçınma-Bağlanmama ........................................................ 114
5.11.2.2. Sorun Çözme ...................................................................... 114
5.11.2.3. Yumuşatma ........................................................................ 114
5.11.2.4. Güç Kullanma ..................................................................... 115
5.11.2.5. Amaçların Düzenlenmesi .................................................... 115
5.11.2.6. Kişileri Değiştirme ............................................................... 115
5.11.2.7. Örgütsel İlişkileri Değiştirme ............................................... 115
5.11.2.8. Çoğunluk Oyu ..................................................................... 116
5.11.2.9. Uzlaştırma .......................................................................... 116
5.11.2.10. Kaynakların Artırılması ...................................................... 116
5.11.2.11. Hakeme Başvurma ............................................................ 116
5.11.2.12. Meşgul Etme .................................................................... 117
5.11.2.13. Politik Araçlar ................................................................... 117
ALTINCI BÖLÜM
İŞLETME YÖNETİM SÜRECİNDE İLETİŞİM
Öğr. Grv.Kudret ARMAĞAN
6. GENEL OLARAK İLETİŞİM ................................................................................ 123
6.1. İletişimin Tanımı ......................................................................................... 123
6.2. İletişimin Temel İlkeleri ................................................................................ 124
6.3. İletişim Sürecinin Unsurları Ve Önemi .......................................................... 124
6.3.1. Gönderici (Kaynak) .............................................................................. 124
6.3.2. Mesaj .................................................................................................. 125
6.3.3. Kanal ................................................................................................... 125
6.3.4. Alıcı (Hedef) ........................................................................................ 126
6.3.5. Geribildirim ......................................................................................... 126
6.3.6. Gürültü (Engeller) ................................................................................ 127
6.4. Örgütsel İletişim .......................................................................................... 127
6.4.1. Örgütsel İletişimin Önemi .................................................................... 127
6.4.2. Örgütsel İletişimin Amaçları ................................................................. 128
6.4.3. Örgütsel Öğrenme ............................................................................... 129
6.5. Örgütsel İletişim Kanalları ............................................................................ 130
6.5.1. Biçimsel (Resmi) İletişim ...................................................................... 130
6.5.1.1. Aşağıya Doğru İletişim ............................................................. 131
6.5.1.2. Yukarıya Doğru İletişim ........................................................... 132
6.5.1.3. Yatay İletişim .......................................................................... 133
6.5.1.4. Çapraz İletişim ........................................................................ 133
6.5.2. Biçimsel Olmayan (Doğal) İletişim ........................................................ 133
6.6. Örgütsel İletişimi Sağlayan Araçlar ............................................................... 135
6.6.1. Sesli İletişim Araçları ............................................................................ 135
6.6.1.1. Telefonla İletişim .................................................................... 135
6.6.1.2. Telsizle İletişim ....................................................................... 136
6.6.1.3. Telekonferans ......................................................................... 136
6.6.2. Yazılı İletişim Araçları ........................................................................... 136
6.6.2.1. İşletme Gazetesi ..................................................................... 138
6.6.2.2. Dergiler .................................................................................. 138
6.6.2.3. Broşür ve Bültenler ................................................................. 138
6.6.2.4. Mektuplar............................................................................... 138
6.6.2.5. Raporlar ................................................................................. 139
6.6.2.6. Duyuru Panosu ....................................................................... 139
6.6.3. Elektronik İletişim Araçları ................................................................... 139
6.6.3.1. Internet .................................................................................. 139
6.6.3.2. Elektronik Posta (e-mail) ......................................................... 140
6.6.3.3. Bilgisayar Ağları (Network) ...................................................... 140
6.6.3.4. Web Sayfası (Word Wide Web) ............................................... 140
YEDİNCİ BÖLÜM
ZAMAN YÖNETİMİ
Öğr. Gör. Süleyman SEVİNDİK
GİRİŞ .................................................................................................................. 145
7. ZAMAN YÖNETİMİ .....................................................................................
