Batı İşgalleri Karşısında Türkiyenin Ortadoğu Politikaları

Yazar: Dr. Mustafa Bıyıklı 

ÖNSÖZ

 Merkez Dünya diye tabir ettiğimiz ve gittikçe ağırlık merkezini oluşturan ve bir Afriavrasya ülkesi olan Türkiye’nin de içinde bulunduğu ve hiçbir zaman gündemden düşmeyen Ortadoğu bölgesinin, uluslararası ilişkiler ve politikalarda gittikçe yoğunlaşarak artan ağırlığının ve çözüm getirilememiş bilim, ekonomi, politika, strateji ve sosyal hayat gibi temel sorunlarının yanı sıra Türkiye’nin gittikçe artan önemi ve bu önemin sağladığı avantajları değerlendirmede yeniden yöneldiği çok yönlü politikalar içinde Batıyı da dikkate alarak Ortadoğu ülkeleriyle çok yönlü hayatî ilişkilerin tekrar değer kazanması, Doğu-Batı arasında bir köprü ve Kuzey-Güney arasında bir tampon ülke olan Türkiye’nin dış politikaları ve bu politikaları etkileyen sorunların temeline ve tarihî gelişimine, doğru bir bakış açısı ve ifrat ve tefritten kaçan gerçekçi ve global bir yaklaşımla her zamankinden daha çok eğilmeyi ve incelemeyi gerektirmektedir.

Türkiye ve bölge ülkelerinin ortak bir kültüre, ortak bağlara ve uzun bir tarihî beraberliğe sahip olması hasebiyle, kendi olaylarını, konularını ve bu olayların, konuların tarihlerini bizzat kendi tarihçileri ve araştırmacıları vasıtasıyla araştırmaları ve doğu gözüyle bakarak gerçekleri ortaya çıkarmaları, böylece hem kendilerini ve hem de bölge kardeş ve komşu milletler olarak birbirlerini daha iyi bilip anlamaları, hayatî çıkarlarını gölgeleyecek şekilde basite indirgenmiş tarihî meselelerin halline çalışmaları ve devletleri ve milletlerinin meselelerinin çözümlerine, güvenlik ve geleceklerine ışık tutmaları kaçınılmaz bir mesuliyettir.

Yukarıdaki maksat ve hedefle; ilmi, meslek haline getirmenin güzelliği ve bu mesleğin zahmetli ve çileli, aynı zamanda zevkli yolunda yola çıkarak, modern araştırmacının ilmî prensipleri çerçevesinde, hakikatin üstünlüğünü esas alarak, İstanbul birikimimizi, Mısır ve Tunus izlenimlerimizi ve bilişimi de iyi kullanmaya çalışarak arşiv belgeleri, Meclis tutanakları, Arap kaynakları, yabancı kaynaklar, ilmî araştırmalar, hatıralar ve zamanın mecmua ve gazetelerine dayanarak ele aldığımız ve bir silsile içinde konuların akışına göre Türkiye ve Ortadoğu olaylarının ve politikalarının sürecini geniş ve derin bir bakış açısı ile irdeleyip yorum yaparak ve yeni sentezlere ulaşarak, aynı zamanda tarihî sebeplerini de tahlil ederek ortaya koyduğumuz bu araştırmada, 1908-1945 arası uluslararası olaylar, rekabetler, çatışmalar, politikalar ve baskılar karşısında, Türkiye’nin ve özellikle Mustafa Kemal Atatürk’ün etkin, faal ve hakim olduğu dönemlerin dış politikalarını, iç ve dış yaklaşımlarını ortaya koymaya çalıştık. Bu süreci ihtiva eden iki dünya savaşı arasında Batı karşısında Türkiye’nin Ortadoğu politikalarının ve faaliyetlerinin olup olmadığı, varsa ne olduğu ve yoksa niçin olmadığı merak ve tartışmalarına ve Ortadoğu’da Türklerle Araplar arasındaki, her iki milletin yüksek hayatî çıkarlarını, olması gereken ama olamayan çok yönlü ilişkilerini engelleyen basit ve oryantalist sebeplere, bu sebeplerin doğurduğu ayrılıklara, suçlamalara ve tartışmalara, bununla beraber bölgede uzun vadeli barış, huzur, refah ve güvenliğin sağlanabilmesi için ortak noktaların ve değerlerin, zengin tarihi ilişkilerin ve güç birliğinin yeniden tesisinin gerekliliğine dikkat çekerek cevaplar aramaya, tespitler yapmaya, yeni kavramlar ortaya koymaya, yeni yorumlar ve doğru bir bakış açısı getirmeye ve neticeler çıkarmaya çalıştık.

Ana hatlarıyla bu kitapta;

Batıda gelişen teknik inkılap ve büyük değişim karşısında, Türklerin Batıya karşı savunma amaçlı yenileşme, batılaşma, değişim ve inkılap projeleri…

Türkiye ve Ortadoğu’ya jeopolitik ve jeostratejik bakışlar ve değerlendirmeler...

Batı-Türkiye-Ortadoğu mücadele hattında, uluslararası güç merkezlerinin büyük rekabetleri ve politikaları…

İngiltere, Fransa, Rusya, İtalya, Amerika Birleşik Devletleri ve Almanya’nın Türkiye, Akdeniz ve Ortadoğu’dan istekleri, bu ülkelerin bölgedeki tavırları ve politikaları…

Dış destekli azınlıkların; Yunan-Rum, Ermeni ve Yahudilerin, Türkiye ve Ortadoğu’dan istekleri ve emelleri... Arapların istekleri…

20. yüzyılda, galip Batı devletlerinin kendi çıkarları doğrultusunda “Yeni dünya düzeni” kurma çabaları…

Bölgede stratejik, politik, ekonomik ve kültürel çatışmaların tarihi serüveni...

Batı’nın, Ortadoğu ve Türkiye işgallerine karşı, Türklerin, varlığını ve yaşama hakkını korumak için on cephede verdiği büyük vatan müdafaası...

Özellikle Atatürk’ün, milli mücadele ve batıya yönelik inkılap sürecinde, yıl yıl Ortadoğu’ya ve Batı’ya bakışı, yaklaşımı ve politikaları...

Türkiye’nin deniz sorunları ve politikası…

Arapların Türkiye’nin Ortadoğu politikalarına, Cumhuriyet dönemi Türkiye’deki değişime bakışı ve tenkitleri...

Konuyla ilgili önemli tespitler...

Bütün bunlar karşısında Türkiye için tedbirler ve hedefler…vb. konuları, incelemeye çalıştık.

Her zaman her çalışmanın daha mükemmeli olabileceğine inanarak ortaya koyduğumuz bu temel çalışmanın; I.Dünya Savaşı’nın yönlendirici etkileri ve neticeleri olarak yeni Ortadoğu ekseninde, Türkiye ve Türkler açısından gelişen uluslararası çok yönlü olayları, etkileyici ve bağlayıcı faktörleri, tarihî niyetleri, faaliyetleri, oryantalist propagandaları, entrikaları, tasfiyeci deniz politikaları ve bunların neticesinde oluşan Misak-ı Millî politikasıyla Ortadoğu’dan siyasî ve hukukî olarak mutlak feragat etmek mecburiyetinde kalan Türkiye’nin savunma maksatlı ve Batıyla bütünleşme uğruna da olsa bir çözüm arayışı olarak gerçekleştirdiği siyasi rejim, kültür ve medeniyet değişimiyle batıya yönelmiş durumunun Türklerle Araplar arasındaki ayırıcı veya uzaklaştırıcı etkilerini anlama ve kavramada; temel sorunları, çözüm arayışlarını, barış, güvenlik ve tarafsızlık politikalarını, bilgi ve belgeler ışığında tespit edip, doğrulayıp, görüp netleştirerek ve doğru bir bakış açısı yakalamaya çalışarak, Afriavrasya stratejiler çemberindeki Türkiye ve Merkez Dünya Ortadoğu gerçeğini yakalama, Türkiye açısından Ortadoğu’ya doğulu gözüyle yeni ve global bir bakış açısı getirmeye çalışma, Türkiye’nin ve Türk milletinin dikkatini Ortadoğu’ya, denizlere ve deniz sorunlarına çekme ve bu alanlarda doğru düşünüp geleceğe yönelik doğru ve isabetli kararlar vermede, Türkiye’nin temel meselelerinin kavranıp çözümlenmesinde ve güvenlik, huzur ve geleceğine ışık tutma hususlarında katkıda bulunacağına inanmaktayız.

İÇİNDEKİLER

  KISALTMALAR ............................................................................................................................. X

ÖNSÖZ ....................................................................................................................................... XIII

GİRİŞ ............................................................................................................................................... 1

BİRİNCİ BÖLÜM

BATI-DOĞU EKSENİ VEYA AKDENİZ HATTINDA MESELELER,
İÇ VE DIŞ POLİTİKALAR

I.   TÜRKİYE’NİN ORTADOĞU POLİTİKALARINI ETKİLEYEN

VE SINIRLAYAN İÇ VE DIŞ FAKTÖRLER......................................................................... 31

A.  İç Faktörler .................................................................................................................... 31

1.     Türkiye’nin Jeopolitik, Jeostratejik ve Ekostratejik Konumu ve Önemi 31

2.     Ortadoğu’nun Jeopolitik, Jeostratejik ve Ekostratejik Konumu ve Önemi          36

a.  Kavram, Önem ve Değer Bakımından Ortadoğu .................................. 36

b.  Ortadoğu’nun Jeopolitik Konumu ve Önemi ......................................... 38

c.   Ortadoğu’nun Jeostratejik Konumu ve Önemi ...................................... 39

B.  Dış Faktörler ................................................................................................................. 42

1. Büyük Devletlerin Türkiye ve Ortadoğu’ya Yönelik Akdeniz Politikaları

a.  İngiltere’nin Akdeniz Politikaları ................................................................. 43

b.  Amerika Birleşik Devletleri’nin Akdeniz Politikaları ............................... 46

c.   Almanya’nın Akdeniz Politikaları ................................................................. 48

d.  Fransa’nın Akdeniz Politikaları...................................................................... 51

e.  Rusya’nın Akdeniz Politikaları....................................................................... 53

f.   İtalya’nın Akdeniz Politikaları ............................................................................

II.   TÜRKİYE VE ORTADOĞU ÜZERİNDE İLK DÜNYA SAVAŞI:“BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI” VE SONRASI TÜRKİYE VE ORTADOĞU’NUN DURUMU .......................................................................................... 55

III. TÜRKLERİN ORTADOĞU’YU İNGİLİZ İŞGALLERİNE KARŞI SON

MÜDAFAA, KURTARMA SAVAŞI VE NETİCELERİ ...................................................... 73

A. Savaşın Köklü, Tasfiyeci ve İnkılâpçı Neticeleri: Yeni Dünya

Düzeninde, Türkiye ve Ortadoğu’da Mecburî İstikamet .................................. 78

IV. TÜRKİYE VE ORTADOĞU’YU PAYLAŞMA KONFERANSI:GALİP DEVLETLERİN “ ŞARK MESELESİ”Nİ VE AZINLIK

İSTEKLERİNİ ÇÖZÜME KAVUŞTURMA ARAYIŞLARI................................................... 82

A.  Ortadoğu’da İngiltere’nin Tavrı ve İstekleri ......................................................... 84

B.  Ortadoğu’da Fransa’nın Tavrı ve İstekleri ............................................................ 88

C.  Ortadoğu’da İtalya’nın Tavrı ve İstekleri .............................................................. 89

D.  Ortadoğu’da Amerika Birleşik Devletleri’nin Tavrı ve İstekleri........................ 90

V.  ORTADOĞU’DA GALİP DEVLETLERİN MODERN SÖMÜRGE

SİSTEMİ KURMA ARAYIŞLARI ......................................................................................... 91

VI. YUNAN (RUM), ERMENİ, ARAP VE YAHUDİ TEMSİL HEYETLERİNİN

İSTEKLERİ KARŞISINDA TÜRK TEKLİFİ VE MÜDAFAASI............................................ 93

A.  Yunan İstekleri............................................................................................................... 93

B.  Ermeni İstekleri.............................................................................................................. 95

C.  Arap İstekleri.................................................................................................................. 98

D.  Yahudi (Politik Siyonizm) İstekleri.......................................................................... 102

E.  Türkiye’nin Müdafaası, Teklifleri ve İstekleri....................................................... 105

F.   Barış (İşgal) Antlaşmaları: Mağlup Devletlerin Yaşama Haklarının

Elinden Alınması yahut Türkiye ve Ortadoğu’nun Yazılı İşgali...................... 109

VII.  İKİ DÜNYA SAVAŞI ARASI TÜRKİYESİZ DÜNYANIN GENEL