Naciyem, rûhum, efendim… Ciltli - Murat Bardakçı

 

Enver Paşa’nın, eşi Naciye Sultan’a Rusya ve Orta Asya’dan yazdığı sürgün mektupları

Enver Paşa, Birinci Dünya Savaşı’nda uğradığımız yenilginin ardından 1 Kasım 1918 gecesi Türkiye’den ayrılmasından 4 Ağustos 1922’de Pamir Dağları’nın eteklerinde can verişinden dokuz gün öncesine kadar hanımı Naciye Sultan’a 417 adet mektup göndermiş; aşk ve hasret satırları ile dolu bu mektuplarda sürgündeki hemen her faaliyetini de ayrıntıları ile yazmıştı…

Mektuplarının ileride kendisi hakkında yapılacak çalışmalara kaynaklık edeceğinin bilincinde olan Paşa bunların günügününe toplanmış hatıralar olduğunu söylüyor; düşündüklerini, bildiklerini ve gördüklerini yazdığını ifade ediyor ve mektupların mutlaka saklanmasını istiyordu…
Enver Paşa’nın ailesi tarafından 90 küsur sene boyunca muhafaza edilen ve tam metinleri ilk defa bu kitapta yeralan mektuplar, Paşa’nın ayrıntıları şimdiye kadar bilinmeyen Rusya ve Orta Asya günlerindeki faaliyetlerini her bakımdan aydınlığa kavuşturmakta ve bir yerde de bizzat kaleme aldığı kendi tarihi olmaktadır.