İki Gözüm Galibem Malta Sürgününden Mektuplar - Fethi Okyar

 

Mondros Mütarekesi’nin ardından İtilaf Devletleri İstanbul’a yerleşir ve birçok asker, sivil ve aydın sorgusuz sualsiz tutuklanarak, o dönemde İngiltere’nin sömürgesi olan Malta adasına sürülür. İngilizlerin 10 Mart 1919 tarihli tutuklama listesinde, dönemin önemli devlet adamlarından Fethi Okyar da bulunmaktadır. Fethi Bey için önce Bekirağa Bölüğü’nde ve sonra Malta’da geçen iki yıllık esaret hayatı başlar.

Fethi Bey’in 30 Mayıs 1921’de serbest kalıncaya kadar Malta’da geçirdiği sıkıntılı günlerin tek tesellisi eşi Galibe Hanım’la mektuplaşmalarıdır. Ardında bıraktığı memleketine ve ailesine özlemini kelimelere döktüğü mektuplarında nasıl haksızlığa uğradığını da sık sık yazar. Galibe Hanım’a serbest kaldıktan ancak bir yıl sonra kavuşabilir ve bu süre boyunca da yazmaya devam eder.

Fethi Okyar’ın mektupları Malta sürgünlerinin gündelik yaşamını, ortak düşünce ve kaygılarını, memleketin içinde bulunduğu durumu anlatırken, bir devlet adamı ve entelektüelin iç dünyasına da ışık tutuyor.

Ali Fethi Okyar (Pirlepe 1881 – İstanbul 1943) Manastır İdadisi ve Harp Okulu’nda Mustafa Kemal’le aynı dönemde okudu, 1900’de teğmen olarak askerlik hayatına başladı. Siyasetin hep içinde oldu, siyaset hayatı pek çok kez büyük krizlerle kesişti. 1912’de Meclis-i Mebusan’a seçildi. Meclis kapatılınca askerliğe döndü. Genel sekreter seçildiği İttihat ve Terakki’nin diğer yöneticilerine muhalif tutumundan dolayı 1913’te Sofya’ya elçi atandı; Mustafa Kemal de askeri ataşe olarak aynı yerde görevlendirildi. 1917’de İstanbul milletvekili olarak siyasete döndü, içişleri bakanı oldu. İşgal döneminde tutuklanarak Malta’ya sürgün edildi. 1921’de yurda döndü, İstanbul milletvekili sıfatıyla Büyük Millet Meclisi’ne katıldı, bir yıl içişleri bakanlığı yaptı. Cumhuriyet’in ilanından sonra seçilen ilk meclis başkanıydı. 1924’te başbakan ve milli savunma bakanı oldu. Şeyh Sait İsyanı sırasında istifa etti ve Paris’e büyükelçi olarak atandı. 1930’da çok partili sisteme geçmeyi isteyen Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal’in teşvikiyle Serbest Fırka’yı kurdu.