İdari Uyuşmazlıkların Çözümünde Yargı Dışı Bir Araç Olarak İdari Başvurular - Yusuf Sertaç Serter
 

• GİRİŞ-1
• A. -İdari Başvurunun Uyuşmazlık Çözüm Aracı Olarak Ortaya Çıkış Süreci-5
• 1. -Fransız Danıştayı’nın Kuruluşu ve Bakan-Hâkim Sisteminin Ortaya Çıkışı-6
• a. -Kuvvetler Ayrılığı İlkesinin Fransa’da Kazandığı Anlam-8
• b. -Yargı Kuvvetine Karşı Güvensizlik-10
• c. -İdareci-Hâkim ve Bakan-Hâkim Sistemleri: İdari Başvuru Kurumunun Uyuşmazlık Çözüm Aracı Olarak Ortaya Çıkışı-13
• 2. -Bakan-Hâkim Sisteminin Sonu-17
• a. -Bougard ve Ville de Cannes Kararları-17
• b. -Cadot Kararı ve Fransız Danıştayı’nın Genel Görevli - İlk Derece Mahkemesi Niteliğini Kazanması-18
• B. -Cadot Kararını Takiben İdari Başvurunun Uyuşmazlık Çözme Fonksiyonunun Reddi-22
• C. -İdari Başvuru Kavramından Hareketle Çalışmanın Kapsamı ve Sınırları-33
• ÖN BÖLÜM
• İDARİ UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜNDEETKİN BİR ARAÇ OLARAK İDARİ BAŞVURU KURUMU
• A. -İdari Başvuru ve Uyuşmazlık Çözme Fonksiyonu-39
• 1. -Uyuşmazlık Çözme Fonksiyonu ve Yargısal Fonksiyon-39
• 2. -Uyuşmazlık Çözme Amacına Yönelik İdari Başvurunun Hukuka Aykırılık İddiasına Dayanma Zorunluluğu-41
• 3. -Uyuşmazlık Çözme Fonksiyonunun Kurucu Unsurları ve İdari Başvuru-49
• a. -İdari Başvurunun, Mevcut Bir Uyuşmazlık Durumu (i. e. Situation Contentieuse) Sebebiyle İdari Makamlara Yöneltilmesi Gerekliliği-51
• b. -İdari Başvurunun, Bireylerden Gelen Talepten Kaynaklanması Gerekliliği-60
• c. -İdari Başvurunun Konusunun, Bir Anlaşmazlığın Kesin Bir Çözüme Bağlanmasına İlişkin Olması Gerekliliği-61
• B. -İdareye Yöneltilen Ancak İdari Başvuru Olmayan Müracaatlar-66
• 1. -İdari Başvuru (i. e. Recours Administratif) ve İlk Talep (i. e. Demande Initiale)-70
• 2. -İdari Başvuru (i. e. Recours Administratif) ve Ön Karar Talebi (i. e. Demande Préalable)-71
• 3. -İdari Başvuru (i. e. Recours Administratif) ve Yeni Talep (i. e. Nouvelle Demande)-72
• 4. -İdari Başvuru (i. e. Recours Administratif) ve Ombudsman Nezdinde Şikâyet (i. e. Réclamation Devant l’Ombudsman)-105
• 5. -İdari Başvuru (i. e. Recours Administratif) ve Gerekçe Talebi (i. e. Demande de Motivation)-107
• 6. -İdari Başvuru (i. e. Recours Administratif) ve İdari Belge Talebi (i. e. Demande de Communication de Documents Administratifs)-109
• 7. -İdari Başvuru (i. e. Recours Administratif) ve Devlet Başkanlarına Yöneltilen Af Talebi (i. e. Recours en Grâce / Demande en Grâce)-110
• 8. --Préalable-, -Initial(e)-, -Demande- ve -Recours- Terimleri Üzerine-111
• C. -İdari Başvuru Kurumunun Etkinleştirilmesine Yönelik Hissedilen İhtiyaç-117
• 1. -İdari Uyuşmazlıkların Çözümünde Yargısal Başvurudan Farklı Bir Strateji Olarak İdari Başvuru Kurumu-118
• a. -İdari Başvurunun Yargısal Başvuruya Kıyasla Daha Esnek ve Erişilebilir Oluşu-119
• b. -İdari Başvurunun Yargısal Başvuruya Kıyasla Potansiyel Olarak Daha Etkili Oluşu-120
• 2. -Yargısal Başvurunun Etkinliğinin Teminatı Olarak İdari Başvuru Kurumu-123
• a. -İdari Yargıdaki Tıkanıklık-125
• b. -İdari Yargıdaki Mevcut Tıkanıklığı Sona Erdirebilecek ve Tıkanıklığın Tekrarlanmasını Engelleyebilecek Bir Süzgeç Olarak İdari Başvuru Kurumu-130
• BİRİNCİ BÖLÜM
• İHTİYARİ İDARİ BAŞVURULAR
• A. -Türk Hukukundaki Temel Düzenlemeler ve Hukuki Rejim-137
• 1. -2577 Sayılı Kanunun 11. Maddesi (T. C. 1982 Anayasasının, 3071 Sayılı Kanunun ve 2004/12 Sayılı Başbakanlık Genelgesinin İlgili Hükümleri ile Birlikte Değerlendirme)-137
• a. -Düzenlemenin İçeriği-140
• b. -İhtiyari İdari Başvuru Üzerine Ortaya Çıkan İdari İşlemin Dış Dünyaya Yansıma Şekli-143
• ba. -Gerekçe Yükümlülüğü-143
• bb. -Açıklık ve Zımni Karar Kurumu-152
• bc. -Başvuru Yollarının Gösterilmesi-172
• c. -İhtiyari İdari Başvuru Üzerine Ortaya Çıkan İdari İşlemin Hazırlanışına İlişkin Temel Haklar-203
• ca. -Hukuki Yardım Alma ve Temsil Edilme Hakları-203
• cb. -Dinlenilme Hakkı-207
• cc. -Bilgi Edinme ve Belgelere Erişim Hakkı-209
• 2. -659 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 12. Maddesi-213
• a. -Düzenlemenin İçeriği-214
• b. -659 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Düzenlenen Sulh Başvurusunun 2577 Sayılı Kanunun 11. Maddesinde Öngörülen İhtiyari İdari Başvuru Kurumuyla Karşılaştırılması-228
• ba. -Amaç Yönünden-228
• bb. -Konu Yönünden-229
• bc. -Başvurunun Yöneltileceği Makam Yönünden-235
• bç. -Sonuç / Etki Yönünden-237
• bd. -Yargısal Başvuru ile Bağlantı Yönünden-238
• B. -İhtiyari İdari Başvuru Kurumunun Uyuşmazlık Çözme Fonksiyonuna İlişkin Mevcut Algı-242
• 1. -Aktif İdarenin İhtiyari İdari Başvuru Kurumunun Uyuşmazlık Çözme Fonksiyonuna Yönelik Mevcut Algısı-243
• a. -İhtiyari İdari Başvuru Kurumunun Aktif İdare Nezdinde Hak Ettiği Önemi Görememesinin Temel Nedeni: Yapısal Düzen-244
• aa. -Uyuşmazlık Çözümünün İdari Yargının Görev Alanına Girdiği Yönündeki İnanç-244
• ab. -Türkiye’den Bir Vaka Analizi-246
• b. -İhtiyari İdari Başvuru Kurumunun Aktif İdare Nezdinde Hak Ettiği Önemi Görememesinin Diğer Nedenleri-271
• 2. -Yargı Mercilerinin İhtiyari İdari Başvuru Kurumunun Uyuşmazlık Çözme Fonksiyonuna Yönelik Mevcut Algısı-273
• a. -İhtiyari İdari Başvurunun Zımnen Yasaklanması-276
• b. -İdari İşlemin Kesinliği ve İhtiyari İdari Başvuru-279
• c. -Özel Hukuki Düzenlemelerle Öngörülen İhtiyari İdari Başvurulara İlişkin Danıştay Uygulaması-290
• ca. -Özel İhtiyari İdari Başvuruların Öngörülmeleri Durumunda 2577 Sayılı Kanunun İlgili Hükümlerinin Uygulanmayacağına İlişkin Danıştay İçtihadı-290
• cb. -İhtiyari İdari Başvuruların Danıştay Tarafından Zorunlu İdari Başvuru Olarak Kabul Edilmesi-291
• ç. -Dava Açma Süresinin Hitamından Sonra İdarenin Cevap Verdiği Hallere İlişkin Danıştay Uygulaması-295
• 3. -İdare Hukuku Doktrininin İhtiyari İdari Başvuru Kurumunun Uyuşmazlık Çözme Fonksiyonuna Yönelik Mevcut Algısı-300
• a. -Fransız Doktrininde Durum-300
• aa. -Genel Görünüm-300
• ab. -İlk Eserler-302
• ac. -Fransız Doktrininde İhtiyari İdari Başvuru Kurumunun Uyuşmazlık Çözme Fonksiyonuna İlişkin Kırılma Noktası-303
• aç. -İdari Başvurunun İdari İşlemden Kaynaklanan Bir Anlaşmazlığın (i. e. Litige) Mevcudiyetini Gerektirdiği ve Etkin Bir Uyuşmazlık Çözme Aracı Olabileceği Yönündeki Görüşün Reddi ve Nedenleri-305
• aça. -İhtiyari İdari Başvuruların İdareye Yöneltilen Fakat Amaçları ve Fonksiyonları Farklı Taleplerle Bir Tutulması-305
• açb. -İhtiyari İdari Başvuruların Yargısal Başvurulara Kıyasla Önemsiz Addedilmesi-316
• ad. -Fransız Doktrininde İhtiyari İdari Başvuru Kurumunun Uyuşmazlık Çözme Fonksiyonunu Canlandırma Çabaları-320
• b. -Türk Doktrininde Durum-323
• ba. -Monografi Kaleme Almış Müellifler ve Temel Görüşleri-323
• bb. -Konuya Eserlerinde Geniş(çe) Yer Ayıran Bazı Müellifler ve Temel Görüşleri-329
• İKİNCİ BÖLÜM
• ZORUNLU İDARİ BAŞVURULAR
• A. -İdari Karar Alma Sürecinin Bir Parçası Olarak (Benimsenen) Zorunlu İdari Başvuru Kurumu-352
• 1. -İdarede Hakkın Üst Makamlar Aracılığıyla Elde Edilmesi Kuralı ve Zorunlu İdari Başvuru Kurumu-353
• a. -Fransız Danıştayı’nın İki Önemli Kararı-353
• aa. -Manufacture Française des Pneumatiques Michelin Kararı-353
• ab. -Clinique Ambroise Paré Kararı-356
• ac. -Manufacture Française des Pneumatiques Michelin ve Clinique Ambroise Paré Kararlarının Ortaya Koyduğu Sonuç-359
• b. -Zorunlu İdari Başvuru Kriterleri ve Bu Kriterlere İlişkin Uygulama-372
• c. -Zorunlu İdari Başvuru Üzerine Alınan Kararın Uyuşmazlığa Konu İlk Kararı İkamesi ve İkamenin Etkileri-383
• ca. -İkameye İlişkin Riskler: Reformatio in Peius-387
• cb. -İkameye İlişkin Göz Önünde Bulundurulması Gereken Sınırlar: Houlbreque Kararı-393
• ç. -Zorunlu İdari Başvuru Söz Konusu Olduğunda Fransız Danıştayı’nın İkame İlkesini Israrla Savunmasının Altında Yatan Gerçek Nedenler-404
• 2. -Yargı Mercine Başvuru Öncesinde İdari Başvuru Yöneltme Zorunluluğunun Genişletilmesi Meselesi-420
• 3. -Zorunlu İdari Başvuru Akabinde Yargısal Başvuru ve Yeni Delil Meselesi-425
• 4. -Kazanılmış Haklar ve Hukuk Güvenliği Bağlamında Zorunlu İdari Başvuru Üzerine Alınacak Karara Dayanak Teşkil Edecek Hukuki ve Fiili Durumun Tarihi Meselesi-432
• B. -Örneklerden Hareketle Zorunlu İdari Başvuru Kurumunun Türkiye’de Yaygınlaştırılmasının Sakıncaları Üzerine-440
• 1. -Fransız Vergi Hukukunda Zorunlu İdari Başvuru-442
• a. -Vergi Uyuşmazlıklarının Hukuki Niteliğine İlişkin Tartışmalar-444
• b. -Vergi Mevzuatında Yer Alan Şikâyetlere İlişkin Prosedür ve Bu Şikâyetlerin Hukuki Niteliği-451
• ba. -Şikâyetlerin Yargısal veya İdari Prosedürlerin Ögesi Olmalarına İlişkin Görüşler-454
• bb. -Şikâyetleri Ön Karar Talebi ve Zorunlu İdari Başvuru Olarak Gören Farklı Görüşler-458
• c. -Şikâyet Kurumu ve Uyuşmazlık Çözme Fonksiyonu-465
• 2. -Alman Hukuk Sisteminde Zorunlu İdari Başvuru-474
• a. -Başvuru Hakkı (i. e. le droit de recours)-475
• aa. -Adi Başvuru (i. e. Recours Simple)-476
• aaa. -İdarenin Kararlarını Resen Değiştirmesi ve(ya) Geri Alması-476
• aab. -İdarenin Kararlarını Başvuru Üzerine Yeniden İncelemesi-478
• aac. -Bir Hukuk Yolu (i. e. Voie de Droit) Olarak Başvuru Hakkı-481
• ab. -Formel Başvuru (i. e. Recours Formel)-482
• aba. -Başvuru Hakkını Haiz Kişilerin Tespiti-482
• abb. -Başvuru Hakkı ve Yasal Süre-483
• abc. -Başvuru Hakkına Özgü İdari Yetkiler ve Yürütmenin Durdurulması Meselesi-485
• ac. -Formel Başvuru Sonucunda Verilen İdari Karar (i. e. Rescrit)-493
• aca. -Ret Kararı-493
• acb. -İptal Kararı-494
• acc. -Değiştirme Kararı-495
• b. -İtiraz Kurumu (i. e. Widerspruch)-496
• ba. -İtirazın Yargı Aşaması Öncesinde Tüketilmesi Zorunluluğu-497
• bb. -İdari Uyuşmazlıkların Yargı Aşaması Öncesinde Çözümünü Amaçlayan Bir Prosedür Olarak İtiraz-502
• bba. -Temel Güvence: İtirazın Yürütmeyi Durdurma Etkisi-503
• bbb. -İtirazın İncelenme Aşamasına İlişkin Şekil Kuralları-506
• bbc. -İtiraz Üzerine Alınan Karara Uygulanan Şekil Kuralları-509
• bbç. -İtiraz Üzerine Karar Almaya Yetkili Makamlar ve Söz Konusu Yetkilerin Kapsamı-509
• bbd. -İtirazın Yargısal Başvuruya Etkisi-512
• bc. -İtiraz Kurumuna İlişkin Eleştiriler-515
• 3. -Zorunlu İdari Başvuru Kurumunun Türk Hukukunda İstisnai Olma Gerekliliği-519
• a. -Fransa’da Zorunlu İdari Başvuru Kurumunun Yaygınlaştırılması ve(ya) Genelleştirilmesi Yönündeki Çabalar: 31 Aralık 1987 Tarihli Kanunun 13. Maddesi-520
• b. -Zorunlu İdari Başvuru Kurumunun Uygulamaya İlişkin Sakıncaları ve Bunlara Karşı Önerilen Çözüm Yolları-530
• SONUÇ-547
• KAYNAKÇA-561