Dâvam - Hasan Âli Yücel

 

İçişleri Bakanı Şükrü Sökmensüer’in 20 Ocak 1947’de TBMM’de yaptığı konuşmaya Mareşal Fevzi Çakmak bir hafta sonra gazetelerde yayımlanan bir demeçle cevap verdi. Bu demeçte adı anılmaksızın söz edilen bir milli eğitim bakanına yönelik suçlayıcı ifadeler üzerine Hasan Âli Yücel bir açık mektup yayımladı ve bu bakanın kim olduğunu sordu. Cevap Demokrat Parti İstanbul İl Başkanı Kenan Öner’in Yeni Sabah gazetesinde yayımlanan köşe yazısıyla geldi: “Evet, o Maarfi Vekili sizsiniz…” Hasan Âli Yücel bu cevabın ardından Kenan Öner hakkında hakaret davası açtı.

Hasan Âli Yücel, açtığı hakaret davasındaki iddialarını DAVAM başlığıyla bir kitapta topladı. Ancak DAVAM sıradan bir hukuki belge değil, Hasan Âli Yücel’i bazı çevrelerin hedefi haline getiren ilerici niteliğini, çağdaşlaşma yolunda gerçekleştirdiği eserleri ve hümanist kişiliğini bir kere daha ortaya koyan tarihsel bir belgedir. Mahkemeye sunulan bu belgede Nâzım Hikmet, Niyazi Berkes, Behice Boran, Zeki Baştımar ve o dönemde yaşayan pek çok aydının adı geçmektedir.

Hasan Âli Yücel (1897-1961): Öğretmen, eski Milli Eğitim Bakanı, Köy Enstitülerinin kurucusu. 16 Aralık 1897’de İstanbul’da doğdu. Sırasıyla Mekteb-i Osmani, Vefa İdadisi, Darülmuallimin-i Âliye’de (Yüksek Öğretmen Okulu) öğrenim gördü. 1922’de öğretmenliğe başladı. 1932 yılında Dolmabahçe’de toplanan Dil Kurultayı’nın ardından Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin (Türk Dil Kurumu) etimoloji kolu başkanlığına getirildi. 28 Aralık 1938’de 2. Celal Bayar hükümetinde Milli Eğitim Bakanı oldu. Refik Saydam ve Şükrü Saracoğlu hükümetlerinde de bakanlık görevini sürdürdü. Hasan Âli Yücel döneminin Milli Eğitim Bakanlığı’nın en parlak dönemlerinden olduğu kaydedilir. Üniversite reformu, Köy Enstitülerinin kurulması, Tercüme Bürosu’nun kurularak dünya klasiklerinin Türkçeye çevrilmesi, resmi ve telifli ilk Türkçe ansiklopedi olan Türk Ansiklopedisi’nin ön çalışmaları onun bakanlığı döneminde gerçekleşti. Devlet Konservatuvarı’nın kurulmasında, Türkiye’nin UNESCO’ya girişinde, Üniversiteler Yasası’nın çıkartılmasında önemli katkıları oldu. 5 Ağustos 1946’da 7 yıl 5 ay sürdürdüğü Milli Eğitim Bakanlığı görevinden istifa ederek gazeteciliğe döndü. 1956’da Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’nı kurdu ve yönetimini üstlendi. 26 Şubat 1961’de vefat etti.