İlk olarak kullanıldığı on dokuzuncu yüzyıl Avrupa’sında, komünizm her şeyin ortak mülkiyete tâbi olduğu özgür bir dünyayı hedefleyen bir düşünce olarak ortaya çıkmıştır. “Komünizm” kavramı Fransız Devrimi’nden yirminci yüzyılın “reel sosyalizm” deneyimlerine, Cabet’nin “İkarya” adını verdiği ütopyadan Marx ve Engels’in sınıfsız ve sömürüsüz toplum öngörülerine, Lenin’in ve Mao’nun devlet ve siyaset kuramı üzerine yazılarından tüm dünyada kurulan çeşitli partilerin adlarına uzanan geniş bir yelpazede çeşitli biçimlerde kullanılmıştır. 

Neoliberalizmin yükselişe geçtiği ve Sovyetler Birliği’nde çeşitli dönüşümlerin yaşandığı 1980’li yıllarda belli bir itibar kaybına uğrayan “komünizm” kavramı, Berlin Duvarı’nın yıkılması ve dünya üzerindeki çeşitli “reel sosyalizm” deneyimlerinin sona ermesiyle iyice gözden düşmüş, pek çok düşünür ve siyasetçi sevinçle kavramın ölüm fermanını kaleme almıştır. Komünizm kavramını temel alan siyasi hareketlerin ve rejimlerin başarısızlığı, komünizm fikrinin de başarısızlığı olarak ilan edilmiştir. Solun uzun, karanlık gecesi işte böyle başlamıştır. 

Bir İdea Olarak Komünizm, Mart 2009’da Londra’da, Birbeck İnsani Bilimler Enstitüsü tarafından düzenlenen aynı adlı konferansa sunulan metinlerden oluşuyor. Konferansa katılan ve kitaba katkıda bulunan yazarlar, “solun uzun gecesinin sona ermek üzere olduğu” fikrinden yola çıkıyor ve bir radikal siyasi ve felsefi idea olarak “komünizm ideası”nın 2000’li yılların toplumsal, ekonomik ve siyasi krizlerinin bağlamında halen önem taşıdığını vurguluyor. Yazarlar, çerçevesini Alain Badiou’nun çizdiği tartışmada, “eşitlik”, “özgürlük”, “adalet” kavramlarını ve bunların “komünizm ideası” ile bağlantılarını felsefe, siyaset kuramı ve edebiyat eleştirisi gibi çeşitli alanlardan yola çıkarak derinlemesine tahlil ediyor. Kitapta Michael Hardt ve Antonio Negri’nin “Ortak Varlık” üzerine yaptığı çözümlemeler de komünizm ideası sorunsalı temel alınarak incelemeye tâbi tutuluyor.